Wespół z darmozjadem

Wespół z darmozjadem
17.12.2015
17.12.2015
Mam pytanie odnośnie słowa chyba że WESPÓŁ z przesłanką. Znalazłam tak napisane słowo w zdaniu. Dlaczego WESPÓŁ??? Zaciekawiło mnie również słowo DARMOZJAD. Skąd wzięło się takie słowo????
Szanowna Pani,
wespół to nic innego jak wspólnie, razem. Podstawą tej formy jest rdzeń spół-, obecny chociażby w takich rzeczownikach jak spółka, wspólnik, współpraca czy czasownikach współpracować, współtworzyć. W formie będącej przedmiotem opisu mamy ponadto do czynienia z oboczną postacią przyrostka w-, czyli we-, powstałą z psł. *vъ w wyniku wokalizacji (czyli usamogłoskowieniu) prasłowiańskiej półsamogłoski zwanej jerem twardym, która zanikła w polszczyźnie przed XII wiekiem. Tam, gdzie ów jer znajdował się w tzw. pozycji słabej, zanikał; tam, gdzie był w tzw. pozycji mocnej – przechodził w e i z taką sytuacją mamy do czynienia w omawianym wyrazie.
Odnośnie do darmozjada: jest to rzeczownik powstały od dwóch podstaw darmo i zjeść, który oznacza osobę, żyjącą cudzym kosztem, niepłacącą za swoje utrzymanie, a zatem taką, która je za darmo. Jest to wyraz dość stary, chociaż brak jego poświadczeń w staropolszczyźnie. Istnienie przymiotnika darmojedny pośrednio dowodzi jednak, że omawiany rzeczownik musiał funkcjonować jeszcze przed Renesansem. Jako darmojad został on zanotowany w XVI wieku (między innymi w dziełach Jana Kochanowskiego) i poświadczony przez słownikarzy Grzegorza Kanpiusza (w 1621 roku) i Samuela Bogumiła Lindego (w latach 1807–1815). Warto dodać, że polszczyzna szesnastowieczna znała sporo określeń odnoszących się do człowieka, który żył (a właściwie jadł chleb) cudzym kosztem, np. darmochleb, łuszczybochenek czy próżnochleb.
Monika Kresa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego