Wypełniać formularz
mam pytanie dotyczące składni. Jakim typem dopełnienia jest wyraz formularz w zdaniu:
Robotnik wypełniający formularz spojrzał w końcu niechętnie na urzędnika?
Czasownik wypełniać jest przechodni, ale całe zdanie zawierające imiesłów nie podlega przecież pasywizacji. Jakich kryteriów użyć, by określić, z jakim typem dopełnienia (bliższym czy dalszym) mamy tu do czynienia – oczywiście przy założeniu, że jest to właśnie ten rodzaj części zdania.
Łączę pozdrowienia
25.11.2019
25.11.2019
Dzień dobry,mam pytanie dotyczące składni. Jakim typem dopełnienia jest wyraz formularz w zdaniu:
Robotnik wypełniający formularz spojrzał w końcu niechętnie na urzędnika?
Czasownik wypełniać jest przechodni, ale całe zdanie zawierające imiesłów nie podlega przecież pasywizacji. Jakich kryteriów użyć, by określić, z jakim typem dopełnienia (bliższym czy dalszym) mamy tu do czynienia – oczywiście przy założeniu, że jest to właśnie ten rodzaj części zdania.
Łączę pozdrowienia
Zdanie Robotnik wypełniający formularz spojrzał w końcu niechętnie na urzędnika nie podlega pasywizacji, ponieważ orzeczeniem w nim jest spojrzeć. Czasownik wypełniać został tu użyty w formie imiesłowu przymiotnikowego, który – jak wiadomo – nie może być ośrodkiem zdania. Jeślibyśmy jednak użyli go w formie osobowej, zobaczylibyśmy, że może być zamieniony na stronę bierną: Robotnik wypełnił formularz – Formularz został wypełniony przez robotnika. Jak więc widać, wypełnić jest czasownikiem przechodnim, a określający go wyraz to dopełnienie bliższe. Pojęcia „dopełnienie bliższe”, „dopełnienie dalsze” stosuje się w odniesieniu do określeń orzeczenia, natomiast jeśli dopełnienie jest określeniem innej części zdania (tu: przydawki wypełniający), to nie wyróżnia się jego typów.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski