Wyświecić a wyświęcić

Wyświecić a wyświęcić
27.04.2016
27.04.2016
Szanowni Państwo,
z SWTiK dowiedziałem się o błędnym używaniu słowa wyświęcić zamiast wyświecić. Zastanawiam się, co w takim razie z prześwięcić i święcić się (coś się święci).
Jaka jest etymologia tych słów i czy w tym wypadku nie ma już żadnego błędu w użyciu i oba pochodzą od święcenia? Drugie wygląda tak, jakby chodziło o 'zanoszenie się na coś wyjątkowego', a pierwsze na nawiązanie do 'kropienia wodą'.

Z wyrazami szacunku
Czytelnik
Szanowny Panie,
rzeczywiście czasownik wyświecić w znaczeniu ‘wypędzić kogoś skądś’ jest mylnie zastępowany czasownikiem wyświęcić. Czasownik ten oznaczał dawniej tyle co ‘wypędzić z miasta heretyków przy zapalonych świecach’, dlatego jego rdzeń nawiązuje do świecenia, a nie święcenia. Nie należy jednak zapominać, że w języku polskim istnienie czasownik wyświęcić chociażby w znaczeniu ‘udzielić komuś święceń kapłańskich’ i jest to forma poprawna. Podobnie jak poprawny jest czasownik święcić się w znaczeniu ‘zanosić się na coś, szykować się, grozić’, ponieważ związany jest z czasownikiem święcić ‘obchodzić jakieś ważne wydarzenie’.
Jeśli zaś chodzi o czasownik prześwięcić to współcześnie występuje on w znaczeniu ‘przegnać kogoś, wykląć, ukarać’ (notowanym przez NKJP, ale nienotowanym w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza), które z jednej strony nawiązuje do niewłaściwego znaczenia czasownika wyświęcić, z drugiej zaś może być neologizmem powstałym od czasownika święcić. Na tę drugą etymologię wskazuje fakt, że często pojawia się on w połączeniach przeświecić czymś, np. prześwięcić kijem, prześwięcić biczem, przeświecić witką, co nawiązuje raczej do czynności święcenia, czyli kropienia kropidłem czegoś lub kogoś, a nie świecenia, jak ma to miejsce w wypadku etymologii wspomnianego wyświęcić.
Monika Kresa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego