Zachowanie się a zachowanie, zdecydować się a zdecydować

Zachowanie się a zachowanie, zdecydować się a zdecydować
31.01.2017
31.01.2017
Jaka jest różnica między zachowanie a zachowanie się, zdecydować a zdecydować się?
Rzeczownik zachowanie oznacza sposób, w jaki ktoś się zachowuje (swobodne zachowanie, wzorowe zachowanie, zachowania przestępcze itd.). To samo słowo uzupełnione zaimkiem się kładzie większy nacisk na jego czynnościowy aspekt – powiemy: Lubiliśmy jego swobodne zachowanie, ale: Nie miał pojęcia o zachowaniu się w towarzystwie. Pierwsze zdanie wskazuje na cechę, drugie – na czynność (‘nie miał pojęcia, jak się zachować w towarzystwie’). Różnica między tymi użyciami jest bardzo subtelna; zdaje się, że formy zachowanie się używamy raczej z określeniami miejsca (zachowanie się przy stole, w towarzystwie itd.), a zachowanie – w połączeniu z przymiotnikiem i zaimkiem (por. np. Z jego zachowania wynika, że…).
Bardziej wyraźna granica przebiega między zdecydować a zdecydować się – przede wszystkim dlatego że mają one inne wymagania składniowe. Czasownik zdecydować rządzi wyrażeniem o czymś (np. Zdecydował o wyjeździe) lub wymaga obecności zdania podrzędnego (np. Zdecydował, że wyjedzie). Formę zdecydować się zaś uzupełnimy określeniem na coś (Zdecydował się na wyjazd). Jest tu także pewna różnica znaczeniowa – zdecydować możemy o czymś za kogoś, w czyjejś sprawie (Zdecydował, że syn będzie studiował w USA), natomiast zdecydować się możemy wyłącznie w swojej sprawie (Piotr zdecydował się studiować w USA – ‘Piotr zdecydował, że będzie studiować w USA’).
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego