Zapis fonetyczny dla pierwszoklasistów

Zapis fonetyczny dla pierwszoklasistów
3.04.2018
3.04.2018
Ucząc dzieci w klasie pierwszej, napotkałam problem w głoskowaniu dotyczący ch/h. Chodzi konkretnie o to, jaki zapis głoski przyjąć w tłumaczeniu dzieciom – czy głoskę tę zapisujemy literą h czy dwuznakiem ch? Na fonetyce rozgraniczaliśmy sposób zapisu tej głoski ze względu na jej dźwięczność lub bezdźwięczność, ale zapis fonetyczny po pierwsze nie pokrywa się z literami alfabetu w tym przypadku, po drugie jest zbyt skomplikowany dla dzieci w tym wieku.
Pozdrawiam.
Trudno od dzieci z pierwszej klasy szkoły podstawowej oczekiwać, że będą się czynnie – lub chociażby biernie – posługiwały alfabetem fonetycznym. Dlatego też nie pozostaje chyba nic innego, jak zasugerować posługiwanie się tzw. zapisem półfonetycznym, który opiera się niemal wyłącznie na znakach ortograficznych, por. np. szybka [szypka], ławka [łafka], walizka [waliska]. W zapisie tym stosujemy odpowiednio, tj. w zależności od ortografii, [h] bądź [ch], por. np. hak [hak], mucha [mucha].
Należy zauważyć, iż istota problemu nie do końca tkwi w kwestii zapisu fonetycznego. Uczniowie muszą wcześniej zrozumieć, iż w polszczyźnie występuje siedem digrafów (ch, cz, dz, dź, dż, rz, sz) oraz jeden trigraf (dzi), które reprezentują pojedyncze fonemy i ich realizacje (czyli głoski). Problem stanowią także połączenia ci, ni, si, zi, które nie są tradycyjnie uważane za dwuznaki, jednak litera i ma w nich specyficzną funkcję.
Bez wyjaśnienia tych i innych istotnych różnić pomiędzy zapisem ortograficznym a wymową – oczywiście na poziomie właściwym dla pierwszoklasistów – trudno będzie osiągnąć sukces w nauce głoskowania.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego