Znów o podmiocie szeregowym
czy zdania typu Tu było zoo i park, To było niedbalstwo i pośpiech, To był pośpiech i niedbalstwo, Należy wsypać 3-5 łyżek kakao są błędne i należy je zmieniać na inne konstrukcje? A czy z kolei wstawka nawiasowa może być nieuzgodniona składniowo z pozostałą częścią zdania? Wydaje się, że tak. Np. Wtedy jego kultura osobista (tudzież wyrachowanie i dbałość o szczegóły budujące dobre wrażenie) nakazałaby skorzystać z (…).
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
9.10.2017
9.10.2017
Szanowni Państwo,czy zdania typu Tu było zoo i park, To było niedbalstwo i pośpiech, To był pośpiech i niedbalstwo, Należy wsypać 3-5 łyżek kakao są błędne i należy je zmieniać na inne konstrukcje? A czy z kolei wstawka nawiasowa może być nieuzgodniona składniowo z pozostałą częścią zdania? Wydaje się, że tak. Np. Wtedy jego kultura osobista (tudzież wyrachowanie i dbałość o szczegóły budujące dobre wrażenie) nakazałaby skorzystać z (…).
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
Zdanie: Należy wsypać 3-5 łyżek kakao można interpretować jako ‘należy wsypać od trzech do pięciu łyżek kakao’, a zatem jego konstrukcja jest poprawna.
W pozostałych zdaniach mamy do czynienia z podmiotem szeregowym (zoo i park, niedbalstwo i pośpiech, kultura, wyrachowanie i dbałość), z którym trzeba uzgodnić formę orzeczenia. Reguła składniowa wyraźnie mówi, że przy podmiocie szeregowym orzeczenie powinno występować w liczbie mnogiej, chyba że składnikami podmiotu są rzeczowniki abstrakcyjne tego samego rodzaju. A zatem poprawne wersje przywołanych zdań to:
Tu były zoo i park.
To były niedbalstwo i pośpiech.
Wtedy jego kultura osobista (tudzież wyrachowanie i dbałość o szczegóły budujące dobre wrażenie) nakazałyby skorzystać… .
W praktyce zasada ta często jest nieprzestrzegana – zdaje się, że prędzej usłyszelibyśmy zdanie To było niedbalstwo i pośpiech niż To były niedbalstwo i pośpiech. Zapewne należałoby się zastanowić nad skodyfikowaniem konstrukcji z orzeczeniem w liczbie pojedynczej.
W pozostałych zdaniach mamy do czynienia z podmiotem szeregowym (zoo i park, niedbalstwo i pośpiech, kultura, wyrachowanie i dbałość), z którym trzeba uzgodnić formę orzeczenia. Reguła składniowa wyraźnie mówi, że przy podmiocie szeregowym orzeczenie powinno występować w liczbie mnogiej, chyba że składnikami podmiotu są rzeczowniki abstrakcyjne tego samego rodzaju. A zatem poprawne wersje przywołanych zdań to:
Tu były zoo i park.
To były niedbalstwo i pośpiech.
Wtedy jego kultura osobista (tudzież wyrachowanie i dbałość o szczegóły budujące dobre wrażenie) nakazałyby skorzystać… .
W praktyce zasada ta często jest nieprzestrzegana – zdaje się, że prędzej usłyszelibyśmy zdanie To było niedbalstwo i pośpiech niż To były niedbalstwo i pośpiech. Zapewne należałoby się zastanowić nad skodyfikowaniem konstrukcji z orzeczeniem w liczbie pojedynczej.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
