adaptabilny czy adaptowalny
Dzień dobry,
spotkałam się z określeniem „mieszkanie adaptabilne” mającym oznaczać mieszkanie, które łatwo zaadaptować na potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Termin, który by takie lokale opisywał staje się bardzo potrzebny, jednak słowo „adaptabilny” budzi moje wątpliwości. Wydaje się, że „adaptowalny” brzmiałoby lepiej. Proszę o Państwa opinię.
W tekstach z dziedziny nauk inżynieryjno-technicznych, w szczególności z zakresu architektury i budownictwa, można spotkać zarówno przymiotnik adaptabilny i utworzony od niego rzeczownik adaptabilność, jak i formy adaptowalny i adaptowalność. Elementy te różnią się nieco znaczeniem.
Wyrazy adaptabilność i adaptabilny występują najczęściej w takich kolokacjach, jak: adaptabilność przestrzeni mieszkalnych, mieszkanie adaptabilne czy współczynniki adaptabilności mieszkania. Pod pojęciem adaptabilności rozumie się tu trend w projektowaniu, który uwzględnia możliwość dostosowania przestrzeni mieszkalnej do zmieniających się w czasie potrzeb użytkowników. Przestrzeń adaptabilna to przestrzeń przygotowana do zmian wynikających ze starzenia się osoby zamieszkującej daną przestrzeń (dom, mieszkanie itd.). Mieszkanie adaptabilne jest zaprojektowane w taki sposób, aby możliwa była jego szybka adaptacja do zmieniających się potrzeb użytkowników, bez konieczności zmian układu ścian. Tak więc mieszkanie tego rodzaju ma – już na etapie planowania – dwa projekty aranżacji przestrzeni – wersję podstawową (do potrzeb obecnych użytkownika) oraz wersję specjalną (przystosowaną dla osoby poruszającej się na wózku).
Tymczasem określenia adaptowalny i adaptowalność pojawiają się w odmiennych kontekstach znaczeniowych. Architektura adaptowalna (inaczej: responsywna) to architektura reagująca na zewnętrzne czynniki środowiskowe. Adaptowalność oznacza tu możliwość reagowania obiektu architektonicznego (np. domu jedno- lub wielorodzinnego) na takie czynniki, jak np. światło słoneczne czy zmienne warunki klimatyczne, por.
- Budynki adaptowalne mają za zadanie reagować na zmiany czynników zewnętrznych, są one budynkami raczej przekształcalnymi niż statecznymi.
- Budynek adaptowalny wybudowany w Teheranie (Iran) ma za zadanie dostosowywać się do dużej amplitudy temperatur występujących w okresie zimowym i letnim. Mechanizm adaptowalny pozwala na obrót pomieszczeń o 90 stopni w celu doświetlenia wnętrza.
Powyższa analiza pokazuje, że w leksyce z dziedziny architektury doszło do tzw. repartycji znaczeniowej omawianych tu elementów słownych. Od tożsamej pod względem genetycznym podstawy słowotwórczej utworzono – za pomocą różnych formantów – dwa derywaty o zróżnicowanych znaczeniach. Obie konstrukcje słowotwórcze należy zatem uznać za poprawne i dopuszczalne.