-alny czy -arny?

-alny czy -arny?
26.02.2003
26.02.2003
Jak powinien brzmieć polski przymiotnik od łacińskiego słowa hora (godzina) – horalny czy horarny? A może obie formy są poprawne?
W słownikach łacińskich nie znalazłem podobnego wyrazu. W polszczyźnie jest dużo przymiotników na -ralny, np. karalny, liberalny, feralny, kameralny, literalny, oralny, astralny, figuralny, a niektóre z nich mają łaciński źródłosłów bliski fonetycznie i gramatycznie słowu hora (por. łac. camera, littera, figura). Natomiast na -rarny polszczyzna ma niewiele słów, chyba tylko przymiotnik agrarny. Dlatego opowiadam się za postacią horalny.
Można zauważyć przy okazji, że w przymiotnikach rdzenne r lubi się z przyrostkowym l, a rdzenne l lub się z przyrostkowym r. Stąd obfitość form o zakończeniu -ralny i -larny przy jednoczesnym braku lub prawie braku form o zakończeniach -rarny i -lalny. Te pierwsze wydawałyby się zbyt agresywne (nie bez powodu Rzymianie mówili, że głoski r warczą), te drugie – zbyt infantylne. Co byśmy pomyśleli, gdyby ktoś powiedział np. nuklealny? Moglibyśmy pomyśleć, że sepleni i że zaraz powie leaktol.
Mirosław Bańko
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego