antydatować i pederasta
2. Skąd pederasta w znaczeniu 'homoseksualista'? Z budowy wyrazu wynikałoby, że mógłby to być jedynie synonim pedofila.
2.01.2004
2.01.2004
1. Skąd słowo antydatować? Dlaczego w istocie zrezygnowano z dobrze umotywowanej formy antedatować (bo ante datum), opatrując ją w słownikach kwalifikatorem przestarzały? 2. Skąd pederasta w znaczeniu 'homoseksualista'? Z budowy wyrazu wynikałoby, że mógłby to być jedynie synonim pedofila.
Ad 1.
Czasownik antedatować wciąż istnieje, jest spolonizowaną formą łac. ante datum. Jest to jednak wyraz dziś przestarzały, jego miejsce zajmuje antydatować, pochodzące z franc. antidater.
Ad 2.
Pederasta to wyraz greckiego pochodzenia (paid erastes 'miłośnik dzieci'), obecny w wielu językach, por. np. franc. pederaste, niem. Paderast, włos. pederasta, w polszczyźnie poświadczony od poł. XIX w., w zn. 'gwałciciel chłopców', o zdecydowanym zabarwieniu pejoratywnym. Jego miejsce zajmuje nowszy i mniej nacechowany ekspresywnie pedofil. Natomiast pederasta, zachowując negatywne nacechowanie, zbliża się znaczeniowo do neutralnego homoseksualisty. Zmiany znaczeniowe dokonują się nieustannie. Często decydują o tym czynniki zewnątrzjęzykowe.
Czasownik antedatować wciąż istnieje, jest spolonizowaną formą łac. ante datum. Jest to jednak wyraz dziś przestarzały, jego miejsce zajmuje antydatować, pochodzące z franc. antidater.
Ad 2.
Pederasta to wyraz greckiego pochodzenia (paid erastes 'miłośnik dzieci'), obecny w wielu językach, por. np. franc. pederaste, niem. Paderast, włos. pederasta, w polszczyźnie poświadczony od poł. XIX w., w zn. 'gwałciciel chłopców', o zdecydowanym zabarwieniu pejoratywnym. Jego miejsce zajmuje nowszy i mniej nacechowany ekspresywnie pedofil. Natomiast pederasta, zachowując negatywne nacechowanie, zbliża się znaczeniowo do neutralnego homoseksualisty. Zmiany znaczeniowe dokonują się nieustannie. Często decydują o tym czynniki zewnątrzjęzykowe.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
