ber
Mam pytanie, jak należy poprawnie odmieniać słowa ber i czumiza. Skąd wzięła się odmiana: bru, brze, bry? Czy to jest ta bera (włośnica ber – trawa), ten ber (chwast), to ber (swoista odmiana prosa)? Sprawdziłam te słowa w różnych, dostępnych słownikach. Słowa te określają roślinę z rodziny traw, która w naszym kraju jest raczej rzadka.
Z poważaniem
Krystyna Skiba
18.03.2005
18.03.2005
Panie profesorze!Mam pytanie, jak należy poprawnie odmieniać słowa ber i czumiza. Skąd wzięła się odmiana: bru, brze, bry? Czy to jest ta bera (włośnica ber – trawa), ten ber (chwast), to ber (swoista odmiana prosa)? Sprawdziłam te słowa w różnych, dostępnych słownikach. Słowa te określają roślinę z rodziny traw, która w naszym kraju jest raczej rzadka.
Z poważaniem
Krystyna Skiba
Odmieniła Pani rzeczownik ber poprawnie, utworzenie pozostałych form nie powinno sprawić problemu. Dodam, że słowniki podają też odmianę według następującego wzoru: beru, berze, bery. Drugi z wyrazów, czumiza, odmienia się jak analiza.
Ruchomość samogłoski w wyrazie ber, i wielu innych, np. pies, koniec, ma uzasadnienie historyczne. W miejscu samogłoski e znajdował się dawniej jer, tzn. krótka samogłoska. Z czasem doszło do przekształcenia się jerów (prawdopodobnie w X w.). Proces ten jest nazywany wokalizacją, a polegał na tym, że jery zanikały, jeśli znajdowały się w pozycji słabej, lub przekształcały się w samogłoskę e, gdy zajmowały pozycję mocną.
Rzeczownik ber jest rodzaju męskiego (ten ber). Dostępne mi źródła podają tylko jedno znaczenie ‘roślina z rodziny traw, uprawiana jako zbożowa’. Jeśli nawet ber jest gdzieś traktowany jako chwast czy odmiana prosa, nie ma to wpływu na cechy gramatyczne wyrazu.
Ruchomość samogłoski w wyrazie ber, i wielu innych, np. pies, koniec, ma uzasadnienie historyczne. W miejscu samogłoski e znajdował się dawniej jer, tzn. krótka samogłoska. Z czasem doszło do przekształcenia się jerów (prawdopodobnie w X w.). Proces ten jest nazywany wokalizacją, a polegał na tym, że jery zanikały, jeśli znajdowały się w pozycji słabej, lub przekształcały się w samogłoskę e, gdy zajmowały pozycję mocną.
Rzeczownik ber jest rodzaju męskiego (ten ber). Dostępne mi źródła podają tylko jedno znaczenie ‘roślina z rodziny traw, uprawiana jako zbożowa’. Jeśli nawet ber jest gdzieś traktowany jako chwast czy odmiana prosa, nie ma to wpływu na cechy gramatyczne wyrazu.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski