ber

ber
18.03.2005
18.03.2005
Panie profesorze!
Mam pytanie, jak należy poprawnie odmieniać słowa ber i czumiza. Skąd wzięła się odmiana: bru, brze, bry? Czy to jest ta bera (włośnica ber – trawa), ten ber (chwast), to ber (swoista odmiana prosa)? Sprawdziłam te słowa w różnych, dostępnych słownikach. Słowa te określają roślinę z rodziny traw, która w naszym kraju jest raczej rzadka.
Z poważaniem
Krystyna Skiba
Odmieniła Pani rzeczownik ber poprawnie, utworzenie pozostałych form nie powinno sprawić problemu. Dodam, że słowniki podają też odmianę według następującego wzoru: beru, berze, bery. Drugi z wyrazów, czumiza, odmienia się jak analiza.
Ruchomość samogłoski w wyrazie ber, i wielu innych, np. pies, koniec, ma uzasadnienie historyczne. W miejscu samogłoski e znajdował się dawniej jer, tzn. krótka samogłoska. Z czasem doszło do przekształcenia się jerów (prawdopodobnie w X w.). Proces ten jest nazywany wokalizacją, a polegał na tym, że jery zanikały, jeśli znajdowały się w pozycji słabej, lub przekształcały się w samogłoskę e, gdy zajmowały pozycję mocną.
Rzeczownik ber jest rodzaju męskiego (ten ber). Dostępne mi źródła podają tylko jedno znaczenie ‘roślina z rodziny traw, uprawiana jako zbożowa’. Jeśli nawet ber jest gdzieś traktowany jako chwast czy odmiana prosa, nie ma to wpływu na cechy gramatyczne wyrazu.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego