biernik czy dopełniacz?

biernik czy dopełniacz?
7.03.2005
7.03.2005
Witam.
Pytanie dotyczy odwiecznej wojny między dopełniaczem a biernikiem. Nakręcać zegarek – jasne. Nie nakręcać zegarka – jasne. A którego z przypadków powinniśmy użyć w wariancie następującym: „Nie ma potrzeby nakręcać zegarek” czy też „Nie ma potrzeby nakręcać zegarka”?
Ukłony i pozdrowienia.
Konstrukcje nakręcać zegarek, nie nakręcać zegarka zostały uznane za jasne. To dobrze, bo na nich, zmierzając do objaśnienia tego problemu, oprę pierwszy argument. Przykłady pokazują, że jeśli czasownik rządzący biernikiem (czyli nakręcać) występuje po przeczeniu, zmienia rząd na dopełniaczowy. Zwrot nie ma potrzeby możemy uznać za rozbudowane przeczenie, a w związku z tym lepsza będzie konstrukcja „Nie ma potrzeby nakręcać zegarka”. Takiej składni sprzyjają też konstrukcje z rzeczownikiem odczasownikowym, częstsze niż z bezokolicznikiem: „Nie ma potrzeby nakręcania zegarka”. Argument kolejny jest subiektywny, ale często w dyskusjach o języku przeważa: konstrukcja z dopełniaczem brzmi lepiej.
I choć opowiadam się za użyciem dopełniacza, nie uznałbym biernika w takim kontekście za błąd, raczej za wybór gorszego wariantu.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego