busola
Analizuję różnice pomiędzy dwoma urządzeniami nawigacyjnymi nazywanymi kompasem i busolą. To, co zazwyczaj podkreślane jest jako decydujące o ich podziale, to przyrządy celownicze występujące w busoli. Zastanawiam się nad pochodzeniem słów kompas i busola oraz zasadnością takiego podziału. Podobno kompas pochodzi od włoskiego compasso, które kiedyś oznaczało podziałkę, a obecnie tłumaczone jest właśnie jako kompas. Nie doszukałem się jednak pochodzenia słowa busola.
25.05.2010
25.05.2010
Witam. Analizuję różnice pomiędzy dwoma urządzeniami nawigacyjnymi nazywanymi kompasem i busolą. To, co zazwyczaj podkreślane jest jako decydujące o ich podziale, to przyrządy celownicze występujące w busoli. Zastanawiam się nad pochodzeniem słów kompas i busola oraz zasadnością takiego podziału. Podobno kompas pochodzi od włoskiego compasso, które kiedyś oznaczało podziałkę, a obecnie tłumaczone jest właśnie jako kompas. Nie doszukałem się jednak pochodzenia słowa busola.
Pochodzeniu busoli wiele miejsca poświęcił A. Bańkowski, autor notek etymologicznych w słownikach wyrazów obcych PWN. Wskazuje on na pośredni związek tego słowa z włoskim bussare o znaczeniu 'buksować'. Buksować, czyli obracać się, miałaby igła magnetyczna w drewnianej tulejce, wyrabianej z twardego drewna bukszpanowego (po łacinie buxus). W tych samych słownikach można poczytać o pochodzeniu kompasu (informacje z grubsza zgadzają się z tymi, które Pan podał). O zasadności dzielenia urządzeń nawigacycjnych na busole i kompasy nie będę się wypowiadał, gdyż nie jest to kwestia językowa.
Mirosław Bańko, PWN
