centuria i centaur

centuria i centaur
29.09.2005
29.09.2005
Centuria liczy 100 osób, po angielsku century to 100 lat, ale centuria roślina to inaczej tysiącznik. Co więcej, słownik Doroszewskiego podaje w haśle centuria I (roślina) etymologię opartą o… centaura, który nijak mi się nie kojarzy ani z setką, ani z tysiącem. Czy istnieją związki między tymi wyrazami? Jeśli tak, to jakie?
Wyrazy centuria I ('setka', także 'setna część czego', np. centy-metr) i centuria II ('roślina, tysiącznik') to homonimy, tzn. wyrazy mające tę samą postać, ale różne znaczenia i pochodzenie. Centuria I to zapożyczenie z łac. centuria, z łac. centum, gr. hekaton ‘sto’, natomiast centuria II to kontynuant łac. Centaurium, z gr. Kentauros, z gr. kon(o)-taurus ‘byk kastrowany, wół’. Nazwę rośliny motywuje się tym, że to właśnie najsławniejszy centaur (istota mająca nogi i ciało konia, a głowę i tors mężczyzny), Chiron, wychowawca Achillesa, odkrył jej własności lecznicze.
Rodzima nazwa tysiącznik mogła powstać w wyniku skojarzenia (adideacji) z centuria I, ponieważ etymologicznie tysiąc to wielka, gruba setka, a mówiąc współcześnie – wypasiona setka.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego