chłopczyna i dziadunio

chłopczyna i dziadunio
6.03.2007
6.03.2007
Moje pytanie dotyczy rodzaju rzeczowników chłopczyna i dziadunio. Gramatycznie chłopczyna jest rodzaju ż. lub m. Powiemy więc ten chłopczyna, wiedząc, że odnosimy się do płci męskiej. Powiemy też ta chłopczyna i nie będzie to błędem, bo występuje zgodność końcówek. W przypadku rzeczownika dziadunio powiemy oczywiście ten dziadunio, ale nie to dziadunio, chociaż, podobnie do chłopczyny, zachodzi zgodność końcówek. Dlaczego forma ta chłopczyna jest poprawna, a to dziadunio nie?
Chłopczyna rzadko jest ta, dużo częściej ten. Oboczność rodzajów typu męski – żeński dotyczy licznej grupy rzeczowników ekspresywnych, wyrażających dezaprobatę, np. fajtłapa, oferma, lub politowanie, np. chłopczyna, sierota. Rzeczowników z obocznością męski – nijaki jest mniej, może dlatego, że rodzaj nijaki na pozór odbiera płeć, a np. dziadunio nienacechowany co do płci wydaje się nam czymś dziwnym. Owszem, mówimy panisko i chłopisko (częściej to niż ten), a nawet matczysko i kobiecisko (wyłącznie to), ale poza rzeczownikami na -isko (-ysko) oboczność rodzaju nijakiego i jakiegoś innego jest rzadka, trafia się nieregularnie w wypadku wyrazów słabo przyswojonych, np. emu czy karibu.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego