choroba Aujeszkyego

choroba Aujeszkyego
26.05.2004
26.05.2004
„Choroba Aujeszkyego nadal problematyczna w Polsce i krajach UE (ramowy program zwalczania chA w Polsce)”. Czy w odmianie nazwisko powinnam zapisać Aujeszkiego? A może należy użyć apostrofu? Nazwisko jest prawdopodobnie węgierskie czy słowiańskie – nie wiem. A skrót owej choroby (chA) jest właściwy?
Będę wdzięczna za odpowiedź.
Marta
Aladár Aujeszky był węgierskim weterynarzem patologiem. Najważniejsza w tym wypadku jest informacja o jego narodowości, bo z niej wynikają wnioski na temat zapisu nazwiska. Otóż nazwiska węgierskie zakończone na -szky, -czky, jako pochodzące z języków słowiańskich, powinniśmy odmieniać podobnie jak nazwiska polskie zakończone na -ski, -cki, przy czym polszczymy również zapis zakończeń. Zapis odmiany zgodny z regułą jest w takim razie następujący: Aujeszky, Aujeskiego, Aujeskiemu, Aujeskim.
Jeśli jednak nazwisko nie jest pochodzenia słowiańskiego, np. Ormandy, odmieniamy je, dodając końcówkę (Ormandyego, Ormandyemu, Ormandym). W ten sposób nazwiska węgierskie wyróżniamy, ponieważ podobnie zakończone nazwisko nie-Słowianina i nie-Węgra powinniśmy zapisać z apostrofem, np. Hardy’ego.
Tyle o spisanych regułach. W praktyce spotyka się prawie wyłącznie zapisy choroba Aujeszkyego lub choroba Aujeszky’ego (z danych Google’a wynika, że proporcja tych form wynosi 3:1). Nie trzeba od razu twierdzić, że wszyscy, którzy tak zapisali, popełniają błąd. Może po prostu nie dostrzegają w tym nazwisku cech słowiańskich?
Uwzględniwszy wszelkie racje, dochodzę do wniosku, że optymalnym zapisem będzie choroba Aujeszkyego. Ze względu na potrzebę respektowania skodyfikowanej normy powinniśmy także zaakceptować, i ewentualnie stosować, zapis choroba Aujeskiego.
A skrót nazwy choroby? W tekstach anglojęzycznych występuje skrót AD (od Aujeszky’s disease). Kto wie, czy nie ma on charakteru międzynarodowego. A nawet gdyby miał, nie zawadzi zastępować go czasem polskim odpowiednikiem. Z zasad skracania podanych w Nowym słowniku ortograficznym PWN oraz zwyczaju językowego (SM, AIDS) wynika, że najlepiej byłoby zastosować skrót ChA.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego