czyj czy jaki?

czyj czy jaki?
5.09.2007
5.09.2007
Szanowni Państwo.
Jak należy pisać przymiotniki utworzone od nazwisk i nazw własnych, zwłaszcza te utworzone od fikcyjnych nazwisk i nazw własnych: wielką literą, małą czy np. w cudzysłowie?
Ostatni film z Bondowskiej serii.
Niemal Matriksowe efekty specjalne.
Najnowsze Oscarowe dzieło reżysera.
Film pełen iście Allenowskiego humoru.
Dzieło natchnione Bergmanowskim duchem.
Urodziłem się w czasach Gomułkowskich.
Zadłużenie w czasach Gierkowskich wzrosło.

Kłaniam się i pozdrawiam.
Przymiotniki od nazw własnych powinniśmy pisać wielką literą, jeśli odpowiadają na pytanie: czyj?, a małą literą, jeśli odpowiadają na pytanie: jaki? Zgodnie z tą regułą mamy np. dramaty Szekspirowskie (autorstwa Williama Szekspira) i dramaty szekspirowskie (pióra Juliusza Słowackiego lub innej osoby). Napiszemy wieczór Mickiewiczowski, mając na myśli spotkanie w paryskim salonie, na które Mickiewicz zaprosił przyjaciół, ale raczej wieczór mickiewiczowski, gdy chodzi o imprezę w domu kultury zorganizowaną w rocznicę śmierci poety.
Przywołana zasada niekiedy wydaje się zbyt szczegółowa (np. czasy Władysława Gomułki były zarówno Gomułkowskie, jak i gomułkowskie), a innym razem nie oddaje istoty rzeczy (np. filmy z Jamesem Bondem nie były ani filmami Jamesa Bonda, ani filmami „bondopodobnymi”). Dlatego, po pierwsze, zalecałbym umiar w stosowaniu przymiotników od nazwisk, po drugie zaś, pisałbym je w razie wątpliwości raczej wielkimi niż małymi literami.
Cudzysłów w zapisie takich przymiotników w zasadzie nie jest potrzebny, chyba że wynika z innych okoliczności uzasadniających jego użycie.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego