determinanty i ograniczniki

determinanty i ograniczniki
7.05.2013
7.05.2013
Witam!
W słowniku Doroszewskiego pod hasłem determinant czytamy: „determinant (…) wszelki element, którego funkcja polega na wyznaczaniu (determinowaniu) czegoś”. Łacińskie słowo determino oznacza 'odgraniczam'. Czy więc determinantami można nazywać pewne ograniczniki (determinanty = ograniczniki)?
Pozdrawiam
Rafał Kowalski
Chodzi Panu o to, czy obce słowo determinant można zastąpić polskim ogranicznik? Przyjrzenie się ich użyciom uświadamia, że rzadko jest to możliwe. Choć ich znaczenia etymologiczne są identyczne, ich znaczenia realne się różnią, np. determinanty w polszczyźnie ogólnej to czynniki wpływające zasadniczo na coś (zwykle jakiś stan lub proces), a ograniczniki to zwykle urządzenia ograniczające coś, np. pobór mocy. Zresztą nie tylko łacińskie determino wpłynęło na to, jak posługujemy się słowami determinować i determinant, wpływ na użycie tych słów musiało mieć też francuskie déterminer, a już we francuskim widać różnicę w porównaniu z łaciną.
Można powiedzieć na koniec, że różne są determinanty rozwoju znaczeniowego słów, więc ścisłe trzymanie się ich etymologii mogłoby być jedynie ogranicznikiem w tym procesie, tj. czynnikiem hamującym.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego