Chciałabym się dowiedzieć, dlaczego jedziemy do Włoch, Niemiec czy Anglii, ale na Węgry.
Ogólnie biorąc, zarówno przyimek do, jak i na są używane w celu wskazania kierunku ruchu, przy czym pierwszy wskazuje raczej na miejsca zamknięte, a drugi na otwarte, por. włożyć coś do szuflady, ale położyć coś na stół. Na tę ogólną różnicę nakładają się jednak inne, bardziej swoiste, co sprawia, że reguły użycia przyimków do i na są dość skomplikowane. Można się o tym przekonać, oglądając odpowiednie hasła słownikowe. Na przykład w Innym słowniku języka polskiego (pod moją redakcją) w haśle do wyodrębniono 18 numerowanych punktów (w przybliżeniu „znaczeń”), a w haśle na aż 35.
-
15.02.2024
Polski język ukształtował się ostatecznie pod koniec XIV wieku.
1. Państwo Łokietka obejmowało: Wielkopolskę, Małopolskę, ziemie: sieradzko-łęczycką, lubelską, halicką. I tutaj było się „W”, czyli w Polsce.
2. Pozostałe ziemie polskie, luźno związane, ale nienależące do korony, były określane „Na”. Jechało się na Mazowsze, na Pomorze, na Śląsk, na Podlasie (pod Lachami), na Pomorze, na Warmię, na Mazury na Żuławy, na Polesie.
3. Dotyczyło to także ziem powiązanych gospodarczo lub politycznie, pokrewnych etnicznie lub związanych emocjonalnie:
— Unia Polsko-Litewska: na Litwę, na Ruś Białą i Czerwoną (później na Ukrainę, na Wołyń, na Polesie, na Podole, na Dzikie Pola, na Bukowinę, na Wołochy (Hospodarstwo Mołdawskie), na Żmudź (Łotwę), na/w Inflanty (Polskie), na Sicz,
— Unia Polsko Węgierska: na Węgry, na Morawy i Słowację, na Podkarpacie,
— Unia personalna polsko-saska: na Saksy, na Łużyce,
— powiązania „mentalne” : na Połabie ( pokrewieństwo językowe), na Syberię , na Kaukaz, na Zabajkale (tereny zesłań milionów Polaków).
4. Reszta to państwa obce, i tu bez wyjątku „W”: w Anglii, we Włoszech, we Francji, w Czechach (Luxemburgowie) w Niemczech, w Prusach, w Brandenburgii, w Rosji, w Chanacie Krymskim/Tatarskim, w Turcji, w Irlandii, w Islandii, w Australii, w Kanadzie, w Indiach itp. Ale: wyjątkiem są wyspy i półwyspy należące do państw obcych: na Korsyce, na Azorach, na Kubie, na Filipinach, na Cejlonie (do Hiszpanii) na Grenlandii (do Danii), na Spitsbergenie.
Mieczysław Zieliński
