do jasnej cholery

do jasnej cholery
5.06.2002
5.06.2002
Co oznacza i jaka jest etymologia przymiotnika jasna w wyrażeniu do jasnej cholery?
Dziękuję.
Zaskakujące pytanie. Spróbuję na nie jasno odpowiedzieć:
Występujące w mowie potocznej (do niedawna uznawane jeszcze za wulgarne, a dziś już tylko za kolokwialne) zawołanie do cholery różni się od zawołania do jasnej cholery tylko siłą ekspresji; por. podobne:
do pioruna – do jasnego pioruna;
jak grom z nieba – jak grom z jasnego nieba;
niech to szlag trafi – niech to jasny szlag trafi;
niech to piorun trzaśnie – niech to jasny piorun trzaśnie.

We wszystkich wymienionych wyżej kolokwializmach przymiotnik jasny służy wzmocnieniu emocjonalnych konstatacji. Jego etymologia jest następująca: jasny kontynuuje prasłowiańskie *ěs(k)-n- oraz praindoeuropejskie *ai-sk-o || oi-sk-o. Z tegoż praindoeuropejskiego rdzenia wywodzą się m.in. wyrazy jaskra, jaskier, jaskrawy, jaskinia. A Bańkowski informuje, że prasłowiański przymiotnik był najpierw epitetem ognia. Natomiast A. Brückner dopuszczał możliwość związku prasłowiańskiego pnia z wyrazami dźwiękonaśladowczymi: jasny pierwotnie o 'głosie jasnym'; rozwój znaczenia byłby taki sam jak w łac. clarus 'jasny' – rdzeń ten sam co clamo 'krzyczę'.
Z jasnymi pozdrowieniami
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego