do komisariatu na tych dziewięć dni

do komisariatu na tych dziewięć dni
4.12.2015
4.12.2015
Szanowni Państwo,
proszę o rozstrzygnięcie, jak powinnam zapisać:
dzwonić do komisariatu
czy
na komisariat?
Podobnie: do komendy czy na komendę, do pogotowia czy na pogotowie?
Ponadto:
te dziewięć dni były mu potrzebne
czy
te dziewięć dni było mu potrzebne?
Z poważaniem
AK
Zgodnie z regułą mówiącą, że w odniesieniu do nazw miejsc zamkniętych (budynków) stosujemy przyimki do i w, a gdy mowa o miejscach otwartych (ulicach, placach itp.) – na, powinniśmy mówić:
dzwonię do komisariatu, do komendy, do pogotowia, pracuję w komisariacie, w komendzie w pogotowiu,
a także:
idę do stołówki, do portierni, do recepcji, jestem w stołówce, w portierni, w recepcji.
Takie konstrukcje (w odniesieniu do wyrazów komisariat, recepcja) podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, PWN 2004 (pozostałych ze wskazanych przeze mnie wyrazów nie rejestruje w ogóle). Formy pracować na recepcji, na komisariacie kwalifikuje on jako błędne.
Jednak już inne źródło PWN-owskie, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza (2006) w haśle komisariat zamieszcza przykłady zarówno z przyimkiem na (meldować się na komisariacie, pracować na komisariacie), jak i z przyimkiem do (zaprowadzić kogoś do komisariatu).
Różnica w kwalifikacji normatywnej omawianych połączeń nie wynika z tego, że w ciągu kilku lat, które minęły od wydania WSPP do wydania USJP, zmienił się język lub zmieniło się postrzeganie wyrażeń typu na komisariacie, lecz ze sposobu ujęcia omawianego problemu przez oba słowniki – WSPP jest, jak się zdaje, bardziej zwrócony ku systemowi, a USJP ku użyciu.
Nie da się ukryć, że formy: na stołówce, na komisariacie, na pogotowiu są bardzo powszechne. Uważam je za formy potoczne (czyli poprawne tylko w pewnych typach użyć języka, np. w rozmowie prywatnej), a za wzorcowe (staranne) – te z przyimkami do i w. Taką wykładnię zawiera najnowsze wydanie publikacji Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, red. K. Kłosińska, PWN 2014 (rozdział I. Burkackiej i T. Korpysza Poprawność składniowa – wyrazy funkcyjne).
Wskazanego rozróżnienia (starannie: do, w + nazwy miejsc; potocznie: na + nazwy miejsc) nie można stosować do wszystkich nazw miejsc. Jak sądzę, nie zaakceptowaliśmy (i mam nadzieję, że nie zaakceptujemy) połączeń na sklepie, na kasie czy na magazynie. Tu jedyne poprawne to: w sklepie, w (przy) kasie, wmagazynie.
W drugiej kwestii – poprawne wersje interesującego Panią zdania to:
Tych dziewięć dni było mu potrzebnych
oraz Te dziewięć dni było mu potrzebnych.
Liczebnik dziewięć wymaga użycia dopełniacza liczby mnogiej, a zatem nie tylko rzeczownik (dzień) musi wystąpić w tym przypadku (dni), lecz formę tę muszą przyjąć także wyrazy określające ten rzeczownik (tentych, potrzebnypotrzebnych). Jeśli zaimek (w tym wypadku: ten) stoi na początku zdania, to możliwe jest użycie go w mianowniku, dlatego poprawna jest też forma Te dziewięć dni…
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego