domniemywać

domniemywać
6.03.2014
6.03.2014
Dlaczego w słowniku Doroszewskiego oraz w słowniku Szymczaka, a nawet w suplemencie do niego nie odnotowano wyrazu domniemywać w znaczeniu 'przypuszczać'? Trudno mi uwierzyć, aby to było znaczenie nowe. Czyżby więc przeoczenie?
Który słownik Doroszewskiego ma Pan na myśli? W tym najbardziej znanym pod hasłem domniemać – domniemywać jest cytat z Norwida z czasownikiem domniemywać o znaczeniu 'domyślać się, przypuszczać'. Co prawda, hasło to opatrzono kwalifikatorem daw. i odesłano do przestarzałego domniemać się. Stare słowo, przez Doroszewskiego uznane za dawne, przetrwało jednak, por. w Przeglądzie Handlowym z 15.11.1930 r.: „(…) zresztą w stosunkach handlowych przyjętem jest szybkie informowanie się wierzyciela o stanie majątkowym dłużnika, domniemywać przeto należy, że wierzyciel, gdyby był staranniejszy, mógłby wziąć udział w układzie”. Wiele starych poświadczeń, jakie można znaleźć w bibliotekach cyfrowych, pochodzi z tekstów prawniczych i prawnych, można więc się domyślać (albo domniemywać), że to w nich domniemywać (bez się) przechowało się do nowszych czasów, a potem upowszechniło w języku ogólnym. Por. dość późny już cytat z Kodeksu cywilnego (23 kwietnia 1964 r.), gdzie w art. 7 czytamy: „Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary”. Tu się oczywiście nie należy do czasownika, w każdym razie nie bardziej niż w zdaniu „Tu się nie śpi”.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego