dopełniacz cząstkowy

dopełniacz cząstkowy
10.11.2012
10.11.2012
Witam.
Biernika czy dopełniacza należy użyć w zdaniu: „Poproszę nalać mi herbatę/y”?
Dziękuję
Pozdrawiam
Naturalna wypowiedź brzmi: „Proszę nalać mi herbaty”. Nalać wymaga biernika, gdy rzeczownik odnosi się do określonej ilości czegoś (por. „Nalałem sobie szklaneczkę piwa”), a dopełniacza, gdy chodzi o nieokreśloną ilość (por. „Nalej wody do wanny i wykąp Rysia”, oba przykłady z ISJP). Ów dopełniacz bywa nazywany cząstkowym, gdyż wskazuje, że mówimy o nieokreślonej i bezkształtnej części pewnej substancji, takiej jak woda, piasek lub powietrze, a więc wyrażamy znaczenie 'trochę'. Chcąc narzucić tej części granice lub kształt, możemy sięgnąć po jednostki miary, np. litr wody, wiadro piasku, łyk powietrza. Czasowniki zasadniczo przybiernikowe, jak dać, mogą się łączyć z dopełniaczem, gdy wyrażamy znaczenie partytywne, por. „Daj mi chleba” (trochę) i „Daj mi chleb” (całą określoną ilość, np. bochenek). Podobnie „Nalej do wanny pięćdziesiąt litrów wody” i cytowane wyżej „Nalej wody do wanny i wykąp Rysia”. I wreszcie „Proszę nalać mi herbaty” (trochę, według uznania) i „Proszę nalać mi herbatę” (całą, być może wcześniej odmierzoną z jakiegoś powodu).
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego