Nie pisana czy niepisana
Dziękuję za pomoc.
14.11.2019
14.11.2019
Chciałabym zapytać, z czego wynika zanotowana w WSO różnica w zapisie nie z imiesłowami: śmierć mu nie pisana/ premia niedana bez powodu/ niesądzony przez trybunał”. Czy pisownia zmieniła u się, gdyby zostały dodane słowa takie jak jeszcze, wcale, już, czyli np. premia jeszcze niedana/nie dana, już nie produkowane/już nieprodukowane elementy, wcale niewyremontowany/ nie wyremontowany dom. Dziękuję za pomoc.
Zasadniczo partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia piszemy łącznie z imiesłowami przymiotnikowymi (czynnymi i biernymi), niezależnie od tego, czy użyte są w znaczeniu przymiotnikowym czy czasownikowym, por. np. niepisana umowa, niepisane prawo, premia niedana przez zarząd, niesądzony przez trybunał.
Jednocześnie prawdą jest, że jeśli partykuła nie oraz imiesłów przymiotnikowy poprzedzone są przysłówkami, spójnikami czy partykułami typu: bynajmniej, wcale, gdyby, jeszcze, już czy nawet, to stosujemy pisownię rozdzielną, np.
Termin minął, a mieszkanie jeszcze nie wyremontowane.
Choć już nie używany tak często, to nadal bardzo popularny.
W tego typu konstrukcjach imiesłów użyty jest w funkcji orzecznika, a łącznik w postaci osobowej formy czasownika być objęty jest elipsą (wyrzutnią).
Z podobnym zjawiskiem mamy do czynienia w wypadku zaprzeczonego frazeologizmu coś jest (było) komuś pisane, dane, sądzone (w zn. ‘coś jest (było) komuś przeznaczone’), np. śmierć mu nie pisana, nie dane mu było zginąć czy porażka mu nie sądzona.
Jednocześnie prawdą jest, że jeśli partykuła nie oraz imiesłów przymiotnikowy poprzedzone są przysłówkami, spójnikami czy partykułami typu: bynajmniej, wcale, gdyby, jeszcze, już czy nawet, to stosujemy pisownię rozdzielną, np.
Termin minął, a mieszkanie jeszcze nie wyremontowane.
Choć już nie używany tak często, to nadal bardzo popularny.
W tego typu konstrukcjach imiesłów użyty jest w funkcji orzecznika, a łącznik w postaci osobowej formy czasownika być objęty jest elipsą (wyrzutnią).
Z podobnym zjawiskiem mamy do czynienia w wypadku zaprzeczonego frazeologizmu coś jest (było) komuś pisane, dane, sądzone (w zn. ‘coś jest (było) komuś przeznaczone’), np. śmierć mu nie pisana, nie dane mu było zginąć czy porażka mu nie sądzona.
Adam Wolański
