Rzeczpospolita

Rzeczpospolita
25.01.2019
25.01.2019
Poproszę o wyjaśnienie rozbieżności co odmiany słowa: rzeczpospolita. W Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN 1999 pod red. A. Markowskiego zabronione używanie rzeczypospolita, a w Słowniku ortograficznym WILGA 2000 pod red. A. Markowskiego ta forma jest dopuszczalna. W Innym słowniku języka polskiego PWN 2000 pod red. M. Bańko w mianowniku rzeczypospolita nie występuje, ale w odmianie już tak. Czy jest dopuszczalna odmiana tego słowa w wołaczu: o rzeczpospolito! o rzeczypospolito!
Rzeczownik – traktowany jako nazwa pospolita (rzeczpospolita) i jako nazwa własna (Rzeczpospolita) – może być odmieniany na dwa sposoby: z tzw. fleksją wewnętrzną lub bez niej. Ten drugi sposób polega na tym, że odmianie podlega tylko ostatni człon, czyli przymiotnik pospolita, a element rzecz nie ulega zmianie. Nas interesuje jednak odmiana z fleksją wewnętrzną, czyli taka, w której deklinujemy także pierwszy element wyrazu (rzecz). Całość wówczas traktujemy jak połączenie dwóch słów: rzeczownika rzecz i przymiotnika pospolita. Nie jest więc możliwa forma (!) rzeczypospolita, tak jak nie jest możliwe wyrażenie (to jest) piękna rzeczy – forma rzeczy nigdy nie będzie mianownikiem liczby pojedynczej. Jedyna poprawna postać mianownika to rzeczpospolita. W wołaczu natomiast możliwe są dwie formy – ta z fleksją wewnętrzną: rzeczypospolito i ta bez odmiany wewnętrznej: rzeczpospolito.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
  1. 25.01.2019
    Bardzo przepraszam za – co tu dużo mówić – błąd, który wkradł się do mojej odpowiedzi, a za którego wyłapanie dziękuję Pani Profesor Ewie Rogowskiej-Cybulskiej z Uniwersytetu Gdańskiego.
    Oczywiście, jedyne poprawne formy wołacza rzeczownika rzeczpospolita to rzeczypospolita i rzeczpospolita – z fleksją wewnętrzną lub bez, lecz zawsze z przymiotnikiem (pospolita) równym mianownikowi.

    Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego