Słowacja i Dominikana
powszechnie można usłyszeć, że ktoś był na Słowacji, na Dominikanie, na Węgrzech, na Ukrainie. O ile ostatnie z określeń wydaje mi się poprawne (można być na Ukrainie, podobnie jak można być na Mazowszu, gdyż Ukraina to również kraina historyczno-geograficzna), pozostałe 3 przypadki zdają się być błędne, bowiem żadne z tych państw jest ani krainą, ani wyspą. Stąd poprawne wydaje mi się w Słowacji, w Dominikanie, w Węgrzech.
Czy poprawnie myślę?
Tomasz
18.01.2019
18.01.2019
Szanowny Panie/Pani,powszechnie można usłyszeć, że ktoś był na Słowacji, na Dominikanie, na Węgrzech, na Ukrainie. O ile ostatnie z określeń wydaje mi się poprawne (można być na Ukrainie, podobnie jak można być na Mazowszu, gdyż Ukraina to również kraina historyczno-geograficzna), pozostałe 3 przypadki zdają się być błędne, bowiem żadne z tych państw jest ani krainą, ani wyspą. Stąd poprawne wydaje mi się w Słowacji, w Dominikanie, w Węgrzech.
Czy poprawnie myślę?
Tomasz
Szanowny Panie,
ma Pan rację, że zgodnie z regułą składniową powinniśmy łączyć nazwy terenów samodzielnych (a więc np. nazwy państw) z przyimkami do (Jadę do Francji) i w (Jestem we Francji). Od każdej zasady, a więc i od tej, są liczne wyjątki. Tymi wyjątkami są nazwy niektórych państw europejskich (Litwa, Łotwa, Ukraina, Białoruś, Słowacja, Węgry) – te, jak Pan słusznie zauważył, zachowują się tak jak np. nazwy regionów (mówiąc ogólnie: terytoriów niesamodzielnych). Mówimy więc: Jadę na Litwę, Jestem na Ukrainie itd. Taki stan rzeczy odziedziczyliśmy po czasach, w których tereny określane jako Litwa, Węgry itd., nie były samodzielne. Co ciekawe, część z tych nazw dawniej miała inną (lub oboczną) składnię – w „Panu Tadeuszu” Litwa jest łączona nie tylko z przyimkiem na (łączonym z biernikiem lub miejscownikiem), lecz także z przyimkami do, w. Co ciekawe, inne nazwy dawnych terytoriów niesamodzielnych, a obecnych państw mają składnię typową dla tych drugich – mówimy przecież do Chorwacji, w Chorwacji, do Serbii, w Serbii, do Słowenii, w Słowenii, do Macedonii, w Macedonii (i tylko te formy są poprawne).
Tak więc formy na Litwie, na Węgrzech itd., choć niezgodne z systemem (z regułą składniową), są całkowicie poprawne. Z Dominikaną sprawa jest nieco odmienna – tu nie mieliśmy tradycji używania tej nazwy z przyimkiem na (nie mieliśmy w ogóle żadnej tradycji posługiwania się tą nazwą, bo nie było zwyczaju, potrzeby itd. jeżdżenia w tamte rejony) i można sądzić, że wyrażenie na Dominikanę pojawiło się w wyniku niewiedzy (potraktowano ten kraj jako wyspę). Dlatego też zaleca się używanie form do Dominikany, w Dominikanie.
ma Pan rację, że zgodnie z regułą składniową powinniśmy łączyć nazwy terenów samodzielnych (a więc np. nazwy państw) z przyimkami do (Jadę do Francji) i w (Jestem we Francji). Od każdej zasady, a więc i od tej, są liczne wyjątki. Tymi wyjątkami są nazwy niektórych państw europejskich (Litwa, Łotwa, Ukraina, Białoruś, Słowacja, Węgry) – te, jak Pan słusznie zauważył, zachowują się tak jak np. nazwy regionów (mówiąc ogólnie: terytoriów niesamodzielnych). Mówimy więc: Jadę na Litwę, Jestem na Ukrainie itd. Taki stan rzeczy odziedziczyliśmy po czasach, w których tereny określane jako Litwa, Węgry itd., nie były samodzielne. Co ciekawe, część z tych nazw dawniej miała inną (lub oboczną) składnię – w „Panu Tadeuszu” Litwa jest łączona nie tylko z przyimkiem na (łączonym z biernikiem lub miejscownikiem), lecz także z przyimkami do, w. Co ciekawe, inne nazwy dawnych terytoriów niesamodzielnych, a obecnych państw mają składnię typową dla tych drugich – mówimy przecież do Chorwacji, w Chorwacji, do Serbii, w Serbii, do Słowenii, w Słowenii, do Macedonii, w Macedonii (i tylko te formy są poprawne).
Tak więc formy na Litwie, na Węgrzech itd., choć niezgodne z systemem (z regułą składniową), są całkowicie poprawne. Z Dominikaną sprawa jest nieco odmienna – tu nie mieliśmy tradycji używania tej nazwy z przyimkiem na (nie mieliśmy w ogóle żadnej tradycji posługiwania się tą nazwą, bo nie było zwyczaju, potrzeby itd. jeżdżenia w tamte rejony) i można sądzić, że wyrażenie na Dominikanę pojawiło się w wyniku niewiedzy (potraktowano ten kraj jako wyspę). Dlatego też zaleca się używanie form do Dominikany, w Dominikanie.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
