idisy, disy

idisy, disy
22.01.2007
22.01.2007
Jakiej płci są disy (idisy)? Wszystkie źródła potwierdzają ich r. ż. (Kempiński; Słupecki; Encyklopedia PWN notuje „żeńskie duchy opiekuńcze, pokrewne nornom, boginiom losu, ale również demony śmierci, zniszczenia i wojny, wegetacji i płodności” – to po również nie zmienia ich żeńskości). A słowniki uparcie notują -ów. Nie tylko ortografy, ale także WSWO PWN. Tu chyba zaważyła definicja z SWO pod red. Sobol, która nieco wypaczyła tę zawartą wcześniej u Tokarskiego. Disów/idisów to błędne formy?
Większość z wymienionych przez Pana źródeł mówi o żeńskości tych duchów, a skoro tak, to dopełniacz powinien mieć formę idis, dis, a nie idisów, disów. Być może zadziałała tu hiperonimia: duchy, demony. Do zwyczaju językowego też trudno się odwołać, bo słowo jest rzadkie. Może tylko warto wspomnieć, że końcówka -ów w rzeczownikach rodzaju żeńskiego jakkolwiek nietypowa, czasem się zdarza, np. nudów, koksów, okowów.
Różnica w definiowaniu idis (!) w słowniku J. Tokarskiego i SWO pod red. E. Sobol nie miała wpływu na fleksję, bowiem końcówka -ów pojawiła się już przy pierwszym zanotowaniu tego słowa w słownikach ortograficznych. W SWO pod redakcją J. Tokarskiego czytamy: „pierwotnie – demony życia i płodności, później – demony śmierci, zniszczenia i wojny, demony przeznaczenia i duchy opiekuńcze człowieka”. W SWO pod red. E. Sobol pojawiły się natomiast dwie definicje z podziałem ze względu na funkcję.
Lidia Wiśniakowska, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego