jorgnąć się?

jorgnąć się?
12.06.2006
12.06.2006
Co oznacza zdanie: „A jak ona jorgnie się”?
Słowa „jorgnąć się” nie znam. Udało mi się ustalić jedynie to, że SW [Słownik języka polskiego, tzw. warszawski, 1900–1927 – Red.] podaje gwarową formę jargać się w znaczeniu ‘złościć się, gniewać się’ z etymologicznym komentarzem: „raczej dźwiękonaśladowczy niż z niemieckiego sich ärgern”. Tu także formacje współpochodne: jargolić się ‘ts’, jargot ‘szwargot, hałas, gwar’, jazgotać 1. ‘stukać, hałasować’; 2. ‘skrzeczeć’; 3. ‘dużo mówić’; 4. ‘międlić len’; jargotka 1. ‘grzechotka’; 2. ‘kołatka’ oraz jargan ‘kudłacz’ i jarganiaty ‘kudłaty, kędzierzawy’. Sądzę, że fonetyczna zamian ao w gwarach częsta, nie zawsze umotywowana historycznie.
Inaczej A. Brückner: «jargać się, jazgotać, jargolić, ludowe, o ‘sprzeczce, grzechotaniu, hałasowaniu’; szkolne, od argumentów, arguere, albo od ergo ‘więc’: „aby się wszyscy doktorowie argarali”, pieśń miłosna przed r. 1550».
— Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
Jorgnąć się – jak podają Słownik tajemnych gwar przestępczych K. Stępniaka (1993) i Słownik argotyzmów S. Kani (1995) znaczy głównie ‘domyślić się, zorientować się, rozeznać się w sytuacji’. Nowy słownik gwary uczniowskiej pod red. H. Zgółkowej (2004) notuje tylko formę niedokonaną jorgać ‘rozumieć, pojmować’. Czyli zdanie znaczy: „A jak ona się zorientuje (połapie, kapnie itp.)?’’.
Zdaje się, że słowo to staje się modne i przeszło już z języka subkultury przestępczej do współczesnej młodzieżowej polszczyzny mówionej i pisanej (Internet!).
Artur Czesak, IJP PAN, Kraków
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego