łącznik w inicjałach

łącznik w inicjałach
6.10.2005
6.10.2005
Na stronie Rady Języka Polskiego znalazłam informację przygotowaną przez prof. J. Podrackiego w ramach prac Komisji Ortograficzno-Onomastycznej o niestosowaniu łącznika w inicjałach imion i nazwisk dwu- i wieloczłonowych, np. Tadeusz Dołęga-Mostowicz (T.D.M.). Zaskoczyła mnie więc porada udzielona przez dra J. Grzenię, który sugerował stosowanie łącznika w podobnych przypadkach. Jak rozumieć tę rozbieżność?
Na stronie internetowej Rady Języka Polskiego nie ma „informacji [o niestosowaniu łącznika w inicjałach – J.G.] przygotowanej przez prof. J. Podrackiego”, lecz jedynie protokół zebrania wspomnianej komisji i jego wypowiedź. Wystarczy jednak przeczytać inny protokół (z V zebrania komisji), by znaleźć uwagę o konieczności zachowywania łącznika.
Za przyczynę problemu można uznać różnorodność form skróconych, w ich obrębie wyróżnia się zwykle co najmniej dwie grupy: skróty i skrótowce, a zasadne jest jeszcze wyodrębnienie inicjałów. Jak dowiadujemy się z zasady [220] Nowego i Wielkiego słownika ortograficznego PWN (zob. także J. Podracki, Słownik skrótów i skrótowców, s. 25), zasada niestawiania łącznika dotyczy skrótowców, to znaczy wyrazów utworzonych z kilkuwyrazowych nazw (instytucji, przedsiębiorstw, firm, urzędów, organizacji, stowarzyszeń itp.) przez odcięcie części składników nazw pełnych. W związku z tym bez łącznika piszemy np. AGH (Akademia Górniczo-Hutnicza). Skróty (tzn. skrócenia pochodzące od wyrażeń pospolitych) mogą zawierać łącznik, czego dowodzą zapisy płd.-wsch. (południowo-wschodni) i podobne, wymienione we wspomnianych słownikach.
Inicjały traktuje się jako odrębną grupę form skróconych, przynajmniej w ortografii, gdyż zasada [338] w Nowym i Wielkim słowniku ortograficznym PWN mówi: „Kropkę stawiamy zawsze po inicjałach imienia i nazwiska”, a więc odmiennie niż w przypadku skrótowców. Warto zauważyć, że w zapisie inicjałów występuje duża dowolność, zapisuje się je nierzadko bez kropek, często nawet małymi literami.
W związku z tym za dopuszczalny należy uznać zapis inicjałów z łącznikiem i bez niego, przy czym sam opowiadam się za zachowaniem łącznika, ponieważ – jak napisałem we wspomnianej poradzie – ma to pozytywny wpływ na czytelność skrótu.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego