lepak
19.05.2005
19.05.2005
W Biblii Wujka spotyka się wielokrotnie słowo lepak. Cóż ono oznacza?O lepak w Biblii J. Wujka pisze H. Sienkiewicz we Wspomnieniu z Maripozy. Słowo to w XVI wieku było rozpowszechnione w polskim piśmiennictwie, nie tylko religijnym, choć chyba odczuwane jako archaiczne. Znamienne, że ani razu nie użył go Jan Kochanowski. Występowało ono w kilku funkcjach:
Więcej przykładów, a także niuansów znaczeniowych i połączeń składniowych można znaleźć w XII tomie Słownika polszczyzny XVI wieku (1979).
- jako spójnik o znaczeniach ‘zaś’, ‘natomiast’, ‘jednak’ (np. Mt 5,44 w Biblii Budnego z 1572 r.: „Słyszeliście iż rzeczone/ Będziesz miłować bliźniego twego/ a nienawidzieć będziesz nieprzyjaciela twego. Ja lepak mowie wam / Miłujcie nieprzyjacioły wasze’’);
- jako spójnik w funkcji nawiązującej, przyłączający nowe zdania lub ich części, za który moglibyśmy dziś podstawić ‘a’, ‘i’, ‘więc’, ‘ponadto’, ‘poza tym’;
- jako partykuła w licznych znaczeniach: ‘przypadkiem’, ‘może’, ‘prawdopodobnie’, ‘nawet’, ‘raczej’;
- jako przysłówek: ‘znowu’, ‘potem’.
Więcej przykładów, a także niuansów znaczeniowych i połączeń składniowych można znaleźć w XII tomie Słownika polszczyzny XVI wieku (1979).
Artur Czesak, IJP PAN, Kraków