lepak

lepak
19.05.2005
19.05.2005
W Biblii Wujka spotyka się wielokrotnie słowo lepak. Cóż ono oznacza?
O lepak w Biblii J. Wujka pisze H. Sienkiewicz we Wspomnieniu z Maripozy. Słowo to w XVI wieku było rozpowszechnione w polskim piśmiennictwie, nie tylko religijnym, choć chyba odczuwane jako archaiczne. Znamienne, że ani razu nie użył go Jan Kochanowski. Występowało ono w kilku funkcjach:
  1. jako spójnik o znaczeniach ‘zaś’, ‘natomiast’, ‘jednak’ (np. Mt 5,44 w Biblii Budnego z 1572 r.: „Słyszeliście iż rzeczone/ Będziesz miłować bliźniego twego/ a nienawidzieć będziesz nieprzyjaciela twego. Ja lepak mowie wam / Miłujcie nieprzyjacioły wasze’’);
  2. jako spójnik w funkcji nawiązującej, przyłączający nowe zdania lub ich części, za który moglibyśmy dziś podstawić ‘a’, ‘i’, ‘więc’, ‘ponadto’, ‘poza tym’;
  3. jako partykuła w licznych znaczeniach: ‘przypadkiem’, ‘może’, ‘prawdopodobnie’, ‘nawet’, ‘raczej’;
  4. jako przysłówek: ‘znowu’, ‘potem’.

Więcej przykładów, a także niuansów znaczeniowych i połączeń składniowych można znaleźć w XII tomie Słownika polszczyzny XVI wieku (1979).
Artur Czesak, IJP PAN, Kraków
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego