lepszy i gorszy

lepszy i gorszy
17.01.2008
17.01.2008
We współczesnej polszczyźnie mamy szereg nieregularnych form stopnia wyższego przymiotników, np. mniejszy, większy, lepszy, gorszy. Archaiczne bole- w imieniu Bolesław też chyba jest nieregularne. Ciekawi mnie, dlaczego lepszy i gorszy wyglądają tak, jakby były regularnymi formami utworzonymi od słów lepki i gorzki (stopniowanych dziś tylko opisowo). Czy to przypadek?
Niezupełnie. Historycznie bowiem przymiotnik gorszy jest rzeczywiście stopniem wyższym od gorzki. Kierunek zmian znaczeniowych był następujący: gorzki ma stopień wyższy gorszy i znaczy ‘nieprzyjemny, palący (smak)’; następnie gorszy uzyskuje nowe, metaforyczne znaczenie ‘nieprzyjemny, zły’, a w konsekwencji zaczyna funkcjonować jako stopień wyższy od zły.
Natomiast lepszy jest regularnym stopniem wyższym niezachowanego w języku polskim przymiotnika *lěpъ ‘piękny, odpowiedni’ (przy czym wyrazy *lepъ, lepszy, lepki są ze sobą etymologicznie powiązane).
Cząsteczka Bole- w Bolesław jest rzeczywiście archaizmem, nie występuje już jako samodzielny wyraz, por. ros. bolszoj, bolszij.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego