lipowy i lipny
Witam!
Jaka jest etymolgia przymiotnika lipny? Ma ono coś wspólnego z lipą (mówi się też „Ale lipa!”)? Wygląda na to że tak, ale od lipy przymiotnik jest chyba lipowy (np. miód lipowy), a nie lipny.
Pozdrawiam
Lipa to bardzo stara nazwa najpopularniejszego u nas (obok dębu) drzewa. Świadczą o tym setki nazw miejscowych od niej utworzonych. Ta nazwa botaniczna uzyskała w XX w. znaczenie metaforyczne ‘oszustwo, kłamstwo, blaga; towar podrobiony’, a w gwarze złodziejskiej ‘otwór, wejście; drzwi lub okno dostępne dla złodzieja’.
Od rzeczownika lipa utworzono wiele przymiotników, por.:
- dawny lipi, np. „Spętany lipiemi łyki”, tzn. 'lipowymi łykami' (B. Zimorowic);
- lipowy, np. kwiat lipowy, aleja lipowa, także miejscowość Lipowa;
- lipski, zachowany przede wszystkim w nazwach miejscowych Lipsk i Lipsko;
- lipny, zachowany w dawnych nazwach topograficznych typu Lipno, Lipnica, Lipnik.
Wszystkie te nazwy odnoszą się do słowa lipa w znaczeniu podstawowym, botanicznym. Jest też nowszy, poświadczony dopiero w poł. XX. w. przymiotnik lipny ‘nieprawdziwy, fałszywy; zrobiony nie tak, jak należy’, tzn. utworzony od lipa w drugim, nowszym, metaforycznym znaczeniu.
W języku polskim bardzo często od jednego rzeczownika tworzy się po kilka przymiotników, np. od pole – polowy, polny i… polski; od głowa – głowi, głowiaty, głowiasty, głowisty, główny, głowowy.
-
10.11.2020Zgodnie z artykułem opublikowanym przez Mirosława Skarżyńskiego jest bardziej prawdopodobne, że „lipny” w znaczeniu oszukańczy nie pochodzi od nazwy drzewa. Przesyłam link do artykułu: http://docplayer.pl/56107098-Rosyjskie-lipa-lipovyy-i-polskie-lipa-lipny.html?fbclid=IwAR0iThGJhoU-4HKBzTIS7gx7aiMzDWp4lJFvPF-9AQ5SKi8aHvWm60H_9W4Jarosław Midura
