ludek
Szanowni Państwo,
mam pytanie dotyczące słowa ludek. Jeżeli dobrze rozumiem, jest to zdrobnienie od słowa lud, ale jeśli tak, to czegoś tu nie rozumiem. Lud, jak wiadomo, oznacza zbiorowość, na przykład mieszkańców danego kraju. Więc idąc drogą logiki zdrobnienie ludek powinno znaczyć „mały lud”, czyli jakąś niewielką zbiorowość. Skoro tak, to czemu słowa ludek używa się w znaczeniu pojedynczego człowieka, na przykład gdy mówimy o kimś „mały ludek”, albo jak mamy słowo krasnoludek.
Pozdrawiam
Forma ludek jest zdrobnieniem odnoszącym się nie tylko do pojedynczego człowieka (por. W wózku głośno płakał mały ludek [= człowieczek] w czerwonej czapeczce), lecz także żartobliwym bądź ironicznym deminutiwum oznaczającym ‘małą grupę ludzi, mających jakieś wspólne cechy; tłumek’, por. zdania typu:
- Wokoło stał podchmielony ludek z przedmieścia, rozkoszujący się widokiem mąk biednej ofiary i podziwiający przebiegłość jego oprawcy.
- Na dziedzińcu ścisk. Rozweselony ludek krzyczy. Muzyka głośno rżnie.
Należy pamiętać o tym, że w polszczyźnie zdrobnienia tworzone za pomocą odpowiednich formantów nie muszą oznaczać wyłącznie osób bądź rzeczy mniejszych od tych nazywanych wyrazem podstawowym (por but → butek), lecz – jako środki stylistyczne – mogą nieść określone zabarwienie emocjonalne (często pozytywne i żartobliwe, ale również ironiczne lub wręcz pogardliwe). Wyraz ludek – zarówno w odniesieniu do pojedynczego człowieka, jak i grupki osób – łączy obie te właściwości.
