Partykuła nie powinna stać przed członem zaprzeczanym, ale niekoniecznie bezpośrednio przed nim. To, do którego członu się odnosi, poznajemy po akcencie zdaniowym. W zdaniu „Pijał nie kawę, lecz herbatę” akcent pada na słowo kawę, w zdaniu „Nie pijał kawy, lecz herbatę” – na słowo kawy. W sumie więc na jedno wychodzi, gdyż w obu zdaniach ten samy wyraz jest w zasięgu negacji, tyle że w różnych formach fleksyjnych. To samo dotyczy pozostałych zdań wymienionych w pytaniu.
W tekście pisanym akcentów oczywiście nie słychać, wzrasta więc znaczenie szyku wyrazów i pewnych struktur składniowych, które pomagają odnieść partykułę do właściwego członu zdaniowego (takich np. jak nie X, lecz Y).
Z powyższego nie wynika, aby pozycja słowa nie przed wyrazem zaprzeczanym była dowolna. Można łatwo pokazać, że przesunięcie partykuły zmienia sens wypowiedzi, por. „Nie Jan zazdrości Marysi” (tylko ktoś inny), „Jan nie zazdrości Marysi” (wręcz przeciwnie), „Jan zazdrości nie Marysi” (tylko komuś innemu).