moiściewy

moiściewy
2.01.2013
2.01.2013
Słownik podaje, że moiściewy to „poufały okrzyk”. Co oznaczało to słowo, zanim stało się okrzykiem? Jak się je wymawia: [mo-i-ście-wy] czy [moj-ście-wy], gdzie pada akcent?
W dawnej polszczyźnie mówionej, zwłaszcza w jej odmianie ludowej, występowały różne powiedzenia, zwroty wyrażające emocjonalność rozmówców. Nawet niektóre pojedyncze ogólnopolskie wyrazy miały w gwarach inne znaczenia lub tylko inne nacechowanie ekspresywne, np. zaimek dzierżawczy mój pełnił (i w niektórych gwarach nadal pełni) funkcję rzeczownika: mój znaczy '(mój) mąż', moja to '(moja) żona', a zwrot mojaśty (od moja + (jeste)ś + ty) to 'moja kochana żono'. Ale w słowie moiściewy (od moi + (jeste)ście + wy) o znaczeniu 'moi drodzy, moi kochani' zaimek moi występuje w swojej podstawowej, dzierżawczej funkcji i dopiero całe wyrażenie uzyskuje ciepłe, familiarne zabarwienie. To kontekst, sytuacja, sposób artykulacji dookreślają sens i funkcję tego słowa.
Znam wyraz moiściewy z literatury ludowej (W. Orkan, A. Dygasiński), głównie jednak z żywej gwary małopolskiej. Podział na sylaby (ale nie: morfemy) jest następujący: mo-iś-cie-wy. Są dwa akcenty – na pierwszą i trzecią sylabę. Który z nich jest główny (inicjalny czy paroksytoniczny), zależy od konkretnej sytuacji.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego