W najszerszym znaczeniu – w odniesieniu do zjawisk z zakresu kultury – wyraz motyw oznacza powtarzający się element kompozycyjny w dziełach sztuki (tzw. motyw przewodni). Jednak w każdej z dziedzin sztuki wyraz ten znaczy trochę coś innego. W literaturze jako całości oznacza schemat tematyczny, wątek, postać lub myśl utrwalone w tradycji literackiej i występujące w utworach różnych epok. W konkretnym utworze może natomiast stanowić najmniejszą elementarną jednostkę świata przedstawionego dzieła literackiego (np. zdarzenie, przedmiot, sytuację lub przeżycie). Z kolei w muzyce motyw oznacza z jednej strony charakterystyczny dla jakiegoś utworu, powtarzający się fragment melodii, z drugiej zaś – najmniejszy element formy w utworze muzycznym. Tak więc na bardzo dużym poziomie ogólności można powiedzieć, że zarówno w literaturze, jak i w muzyce motyw jest najmniejszym, posiadającym wewnętrzną logikę budulcem – swoistą „cegiełką” – określonego dzieła.

Pojęcie tematu odnosimy do wyższego poziomu w strukturze działa sztuki. W literaturze temat stanowi zespół motywów. Wiąże określone elementy świata przedstawionego dzieła literackiego, decyduje o ich strukturalnym uporządkowaniu. Z kolei w muzyce temat oznacza jakąkolwiek w pełni rozwiniętą linię melodyczną z wyraźnym początkiem i zakończeniem.

Reasumując powyższy wywód, na bardzo dużym poziomie ogólności można stwierdzić, że związek między motywem a tematem jest taki, jak pomiędzy tematem a całym utworem. W obu wypadkach element mniejszy wydaje się niekompletny, ale mimo to ma cechy, które wpływają bezpośrednio na strukturę wyższego rzędu.