muriaty i szagriaty

muriaty i szagriaty
18.12.2007
18.12.2007
Co oznaczają wyrazy muriaty i szagriaty z popularnej pieśni biesiadnej? Zob. http://www.google.pl/search?hl=pl&q=muriaty+trojka
Wyrażenia muriat i szagriat budową nawiązują do takich rzeczowników obcych jak furiat, wariat, kandydat, pasjonat itp., mających proweniencję romańską (np. łac. variatus to imiesłów bierny od vario ‘wariować’). Morfem -at- (niekiedy wzbogacony o element -n-) w językach romańskich jest nie tylko nośnikiem bierności, lecz jest ponadto wykładnikiem substantywizacji (‘ktoś, kto…’). Podobnie rzecz się przedstawia w polszczyźnie w zapożyczeniach, w których możliwe jest wskazanie pochodności synchronicznej (por. furiat ‘ktoś, kto łatwo wpada w furię’).
W poszukiwaniu znaczenia słów muriaty i szagraity przejrzałem kilkanaście słowników, jednak w żadnym z nich, nawet w cygansko-russkim Romana Stepanoviča Demetera nie znalazłem tych wyrażeń. Nie należą one do leksykonu rosyjskiego (ten trop mogłaby sugerować bliskość trojki w tekście piosenki), węgierskiego, rumuńskiego, mołdawskiego ani innych, które podpowiadała mi intuicja. Zatem moja odpowiedź będzie wyłącznie hipotezą, opartą na pewnych przypuszczeniach i analogiach (mam nadzieję, że słusznych).
Słowo szagriat znajduje swój podobnie brzmiący analog w języku francuskim, w którym chagrinant oznacza ‘martwiącego się, trapiącego się’, natomiast muriat podobne jest do francuskiego mourant ‘wymierający, zanikający’. Tego typu analogie dałoby się budować również w odniesieniu do innych języków romańskich. Hipotezę, wedle której muriat określa kogoś, kto już odchodzi, a w sensie kulturowym – należy do przeszłości, natomiast szagriat wskazuje na osobę naznaczoną melancholią czy swoistym żalem, wspiera kontekst całej piosenki, w której pojawiają się analizowane wyrażenia. Nie znajduję jednak – przy stanie mojej wiedzy – argumentów poważniejszych i mocniejszych niż przedstawione powyżej, aby ją uprawdopodobnić.
Piotr Sobotka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego