muriaty i szagriaty
18.12.2007
18.12.2007
Co oznaczają wyrazy muriaty i szagriaty z popularnej pieśni biesiadnej? Zob. http://www.google.pl/search?hl=pl&q=muriaty+trojkaWyrażenia muriat i szagriat budową nawiązują do takich rzeczowników obcych jak furiat, wariat, kandydat, pasjonat itp., mających proweniencję romańską (np. łac. variatus to imiesłów bierny od vario ‘wariować’). Morfem -at- (niekiedy wzbogacony o element -n-) w językach romańskich jest nie tylko nośnikiem bierności, lecz jest ponadto wykładnikiem substantywizacji (‘ktoś, kto…’). Podobnie rzecz się przedstawia w polszczyźnie w zapożyczeniach, w których możliwe jest wskazanie pochodności synchronicznej (por. furiat ‘ktoś, kto łatwo wpada w furię’).
W poszukiwaniu znaczenia słów muriaty i szagraity przejrzałem kilkanaście słowników, jednak w żadnym z nich, nawet w cygansko-russkim Romana Stepanoviča Demetera nie znalazłem tych wyrażeń. Nie należą one do leksykonu rosyjskiego (ten trop mogłaby sugerować bliskość trojki w tekście piosenki), węgierskiego, rumuńskiego, mołdawskiego ani innych, które podpowiadała mi intuicja. Zatem moja odpowiedź będzie wyłącznie hipotezą, opartą na pewnych przypuszczeniach i analogiach (mam nadzieję, że słusznych).
Słowo szagriat znajduje swój podobnie brzmiący analog w języku francuskim, w którym chagrinant oznacza ‘martwiącego się, trapiącego się’, natomiast muriat podobne jest do francuskiego mourant ‘wymierający, zanikający’. Tego typu analogie dałoby się budować również w odniesieniu do innych języków romańskich. Hipotezę, wedle której muriat określa kogoś, kto już odchodzi, a w sensie kulturowym – należy do przeszłości, natomiast szagriat wskazuje na osobę naznaczoną melancholią czy swoistym żalem, wspiera kontekst całej piosenki, w której pojawiają się analizowane wyrażenia. Nie znajduję jednak – przy stanie mojej wiedzy – argumentów poważniejszych i mocniejszych niż przedstawione powyżej, aby ją uprawdopodobnić.
W poszukiwaniu znaczenia słów muriaty i szagraity przejrzałem kilkanaście słowników, jednak w żadnym z nich, nawet w cygansko-russkim Romana Stepanoviča Demetera nie znalazłem tych wyrażeń. Nie należą one do leksykonu rosyjskiego (ten trop mogłaby sugerować bliskość trojki w tekście piosenki), węgierskiego, rumuńskiego, mołdawskiego ani innych, które podpowiadała mi intuicja. Zatem moja odpowiedź będzie wyłącznie hipotezą, opartą na pewnych przypuszczeniach i analogiach (mam nadzieję, że słusznych).
Słowo szagriat znajduje swój podobnie brzmiący analog w języku francuskim, w którym chagrinant oznacza ‘martwiącego się, trapiącego się’, natomiast muriat podobne jest do francuskiego mourant ‘wymierający, zanikający’. Tego typu analogie dałoby się budować również w odniesieniu do innych języków romańskich. Hipotezę, wedle której muriat określa kogoś, kto już odchodzi, a w sensie kulturowym – należy do przeszłości, natomiast szagriat wskazuje na osobę naznaczoną melancholią czy swoistym żalem, wspiera kontekst całej piosenki, w której pojawiają się analizowane wyrażenia. Nie znajduję jednak – przy stanie mojej wiedzy – argumentów poważniejszych i mocniejszych niż przedstawione powyżej, aby ją uprawdopodobnić.
Piotr Sobotka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika