nazwy mieszkańców

nazwy mieszkańców
18.04.2002
18.04.2002
W j. polskim wielką literą piszemy nazwy mieszkańców krain geogr. i państw, czy miast też?
Jak utworzyć nazwy mieszkańców od: Dalmacji, Damaszku, Teheranu, Transylwanii, Hany(hanak?), Liptowa, Zahoria(zahorak?), Alabamy, Archangielska, Alabamy, Arnhem, Bahamów, Baltimore, Barcelony, Belfasu, Bermudów, Bilbao, Bogoty, Brighton, Brna, Bukaresztu, Capri, Cordoby, Dachau, Dakaru, Dortmundu, Dubrownika, Edinburghu. Florydy, Frankfurtu, Gemeru, Gibraltaru, Głuchołazów, Granady, Haagi, Istambułu, Jeruzalem, południowej Ameryki, Kandaharu, Karwiny, Kopenhagi, Krymu, Kisuc, Lichtensztajnu, Liverpoolu, Madrytu, Ołomuńca, Opawy, Ostrawy, Pilzna, Quebecku, Rotterdamu, Sewastopolu, Sztokholmu, Strasbourgu, Tokaju, Transylwani, Użhorodu, Verony, Waszyngtonu, Wieliczki i Genewy?
Byłbym bardzo wdzięczny za odpowiedż, pozdrawiam
W. Borkowski
Nazwy mieszkańców miast, wsi, osiedli itp. zapisujemy małą literą. Tworzenie nazw mieszkańców jest, jeżeli chodzi o reguły ogólne, dość proste, w szczegółach jednak dość skomplikowane, toteż zachęcam do zapoznania się z odpowiednimi fragmentami mojego Słownika nazw własnych.
Wspomniana reguła ogólna powiada, iż nazwy mieszkańców tworzymy, dodając do tematu nazwy miejscowej, przyrostek -anin (albo żeński przyrostek -anka), -czyk (albo żeński -ka), ewentualnie -ak (ten jednak występuje głównie w języku potocznym). Przyrostek -anin dołączamy zwykle do nazw polskich, -czyk głównie do nazw obcych. W każdym wypadku możemy sobie poradzić, tworząc nazwy opisowe według schematu „mieszkaniec X”.
Obszerny zbiór nazw podanych przez Pana uporządkowałem alfabetycznie, gwiazdką oznaczyłem nazwy, których nie spotkałem dotąd w tekstach, ale które można łatwo utworzyć.
Alabama – Alabamczyk, Archangielsk – archangielczyk, Arnhem – *arnhemczyk, Bahamy – Bahamczyk, Baltimore – baltimorczyk, Barcelona – barcelończyk, Belfast – opisowo, Bermudy – Bermudczyk, Bilbao – opisowo, Bogota – bogotanin, Brighton – brightończyk, Brno – brneńczyk, Bukareszt – bukareszteńczyk, Capri – opisowo, Cordoba – opisowo, Dachau – opisowo, Dakar – dakarczyk, Dalmacja – Dalmatyńczyk, Damaszek – damasceńczyk, Dortmund – dortmundczyk, Dubrownik – *dubrowniczanin, Edynburg – edynburczyk, Floryda – opisowo, Frankfurt – frankfurtczyk, Gemer (miejscowość na Słowacji) – gemerczyk, Genewa – genewczyk, Gibraltar – Gibraltarczyk 'mieszkaniec terytorium', ale gibraltarczyk 'mieszkaniec miasta', Głuchołazy – głuchołazianin, Granada – opisowo, Haga – hażanin, Istambuł – opisowo, Jerozolima (Jeruzalem to przestarzały wariant tej nazwy) – jerozolimczyk, Kandahar – kandaharczyk, Karwina – karwinianin, Kopenhaga – opisowo, Krym – opisowo, Liechtenstein – opisowo, Liptowa – liptowianin, lokalnie zapewne też liptowiak, Liverpool – liverpoolczyk, Madryt – opisowo, Ołomuniec – *ołomuńczyk, Opawa – *opawianin, Ostrawa – ostrawianin, Pilzno – pilźnianin, Ameryka Południowa – opisowo, Quebec – opisowo, Rotterdam – rotterdamczyk, Sewastopol – *sewastopolczyk, Strasbourg albo Strasburgstrasburczyk, Sztokholm sztokholmczyk, Teheran – teherańczyk, Tokaj – *tokajczyk, Transylwania – *Transylwańczyk, Użhorod – *użhorodczyk, Waszyngton – Waszyngtończyk 'mieszkaniec stanu', ale waszyngtończyk 'mieszkaniec miasta', Werona – *werończyk, Wieliczka – wieliczanin, Zahoria (region w Chorwacji) – Zahoryjczyk.
Nazw Hana||Hany(?) i Kisuce nie odnalazłem ani w urzędowym wykazie nazw polskich miejscowości, ani w okazałym „The 21st Century World Atlas” (Trident Press International, 1998), z czego wnioskuję, że są to małe miejscowości poza granicami Polski. Można próbować tak: hańczyk, kisuczanin, choć stanowczo lepiej użyć formy opisowej.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego