nazwy zawodów
Wspomniane słowniki nie odnotowują wyrazów majolikarz, bibułkarz, stemplarz, pamiątkarz, jajczarz, trykotarz, lniarz, motelarz, nagrobkarz, pisankarz, portreciarz, kaszarz. Czy Redakcja dysponuje źródłami, które potwierdziłyby ww. wyrazy?
9.07.2009
9.07.2009
Według słowników (Doroszewski, Polański) nazwa zawodu brzmi gontarstwo, a nazwa osoby – gonciarz. W większości podobnych przypadków z -arstwo powstaje -arz, tutaj jest jeszcze zmiana t na ci. Czy formy gonciarstwo i gontarz są równie dobre?Wspomniane słowniki nie odnotowują wyrazów majolikarz, bibułkarz, stemplarz, pamiątkarz, jajczarz, trykotarz, lniarz, motelarz, nagrobkarz, pisankarz, portreciarz, kaszarz. Czy Redakcja dysponuje źródłami, które potwierdziłyby ww. wyrazy?
Gonciarz nie jest odosobnionym przykladem, por. bukiet – bukieciarz, haft – hafciarz, parkiet – parkieciarz i wiele innych. Kontrprzykładów jest niewiele, udało mi się znaleźć tylko jeden, mianowicie sito – sitarz. Proporcje przemawiają więc na korzyść formy gonciarz.
Jeśli chodzi o pozostałe wyrazy wymienione w pytaniu, to można ogólnie powiedzieć, że są poprawnie zbudowane. Które z nich są rzeczywiście używane, należałoby sprawdzić w źródłach, i to raczej nie w korpusach (PWN-owski korpus ma tylko stemplarza, pamiątkarza i kaszarza, z nielicznymi przykładami użycia), ale w urzędowych spisach stanowisk. Na przykład Alfabetyczny spis stanowisk (rodzajów wykonywanych czynności). Dla potrzeb Narodowego Spisu Powszechnego 1978, jaki mamy w redakcji, jest prawdziwą kopalnią nazw typu nabłyskacz pluszu lub skręcacz rurek kapilarnych. Niestety, nawet w nim nie ma wszystkich nazw wymienionych w pytaniu – są tylko te trzy, które występują w korpusie PWN.
Warto zwrócić uwagę, że trykotaż (przez ż) to odzież trykotowa lub sztuka takiej odzieży, nazwa trykotarz byłaby (jest?) więc ortograficznie zdradliwa (por. nieco podobny przykład: instruktaż – instruktarz). Nie wiem, czy potrzebna jest nazwa nagrobkarz, skoro jest już kamieniarz, a rzemieślnicy trudniący się wyrobem nagrobków mają na szyldach kamieniarstwo. Myślę też, że portreciarz może funkcjonować tylko jako potoczne określenie portrecisty, który – jak widać – ma przecież swoją nazwę.
Jeśli chodzi o pozostałe wyrazy wymienione w pytaniu, to można ogólnie powiedzieć, że są poprawnie zbudowane. Które z nich są rzeczywiście używane, należałoby sprawdzić w źródłach, i to raczej nie w korpusach (PWN-owski korpus ma tylko stemplarza, pamiątkarza i kaszarza, z nielicznymi przykładami użycia), ale w urzędowych spisach stanowisk. Na przykład Alfabetyczny spis stanowisk (rodzajów wykonywanych czynności). Dla potrzeb Narodowego Spisu Powszechnego 1978, jaki mamy w redakcji, jest prawdziwą kopalnią nazw typu nabłyskacz pluszu lub skręcacz rurek kapilarnych. Niestety, nawet w nim nie ma wszystkich nazw wymienionych w pytaniu – są tylko te trzy, które występują w korpusie PWN.
Warto zwrócić uwagę, że trykotaż (przez ż) to odzież trykotowa lub sztuka takiej odzieży, nazwa trykotarz byłaby (jest?) więc ortograficznie zdradliwa (por. nieco podobny przykład: instruktaż – instruktarz). Nie wiem, czy potrzebna jest nazwa nagrobkarz, skoro jest już kamieniarz, a rzemieślnicy trudniący się wyrobem nagrobków mają na szyldach kamieniarstwo. Myślę też, że portreciarz może funkcjonować tylko jako potoczne określenie portrecisty, który – jak widać – ma przecież swoją nazwę.
Mirosław Bańko, PWN