norma akcentowa
wielokrotnie spotkałem się z poglądem, że niektóre rozwiązania normatywne zaproponowane w NSPP są wyrazem bezsilności językoznawców wobec zmian w języku. Za przykład może posłużyć akcentowanie: w normie użytkowej akceptuje się akcent paroksytoniczny w wyrazach, które w normie wzorcowej należy akcentować proparoksytonicznie. Niektórzy twierdzą, że akcentowanie jest czynnością automatyczną, wyuczoną i względnie stałą, niezależną od sytuacji. A jakie jest Państwa zdanie?
8.03.2013
8.03.2013
Szanowni Państwo,wielokrotnie spotkałem się z poglądem, że niektóre rozwiązania normatywne zaproponowane w NSPP są wyrazem bezsilności językoznawców wobec zmian w języku. Za przykład może posłużyć akcentowanie: w normie użytkowej akceptuje się akcent paroksytoniczny w wyrazach, które w normie wzorcowej należy akcentować proparoksytonicznie. Niektórzy twierdzą, że akcentowanie jest czynnością automatyczną, wyuczoną i względnie stałą, niezależną od sytuacji. A jakie jest Państwa zdanie?
W sprawie bezsilności językoznawców wolałbym się tu nie wypowiadać. Temat jest obszerny, nie można go rozwijać na jednym przykładzie. Jeśli zaś chodzi o akcent, to pewien automatyzm w jego stosowaniu nie podważa koncepcji dwóch norm: może być przecież tak, że jedne osoby zawsze akcentują według normy „elitarnej”, a inne według „egalitarnej”. Celowo zmieniłem nazwy norm w porównaniu z tymi stosowanymi w NSPP, a ponadto ująłem je w ubezpieczający cudzysłów. Szczegóły koncepcji wdrożonej w NSPP, a zwłaszcza kryteria wyodrębnienia norm, mogą być niejasne (dla mnie w pewnym stopniu pozostają zagadką), ale sam pomysł zróżnicowania norm jest ważki i płodny poznawczo.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
