norma i błędy

norma i błędy
21.09.2001
21.09.2001
Mam pytanie: co to jest norma językowa i jakie są kryteria jej poprawności, ewentulanie typy błędów? Gdyby mogli Państwo podać jakąś bibliografię dotyczącą tego zagadnienia.
Serdecznie pozdrawiam
Są różne definicje normy w języku, ale najpowszechniej przyjmuje się, że normą jest to, co jest aprobowane przez wykształconych użytkowników języka. Błąd z kolei można określić po prostu jako nieuzasadnione funkcjonalnie odstępstwo od normy. Choć definicje te brzmią jasno, w praktyce bywają kłopoty z ich stosowaniem i nierzadkie są rozbieżności w ocenie tych samych wyrazów czy wyrażeń. Liczne są też i niekiedy wzajemnie sprzeczne kryteria poprawności językowej (ich przegląd podaje prof. Bogdan Walczak w Poradniku Językowym, zeszyt 9 z 1995 r.). Ostatnio „najmodniejsze” stało się kryterium uzualne (rozpowszechnienie wyrazu wśród wykształconych użytkowników języka) i kryterium autorytetu kulturalnego (akceptacja wyrazu przez ludzi cieszących się autorytetem jako wybitni twórcy kultury i nauki). Mówiąc w uproszczeniu, kiedy w naszej Poradni Językowej doradzamy na podstawie tego, co znajduje poświadczenie w Korpusie Języka Polskiego, to stosujemy kryterium uzualne, a kiedy prosimy o wypowiedź prof. Jerzego Bralczyka lub innego eksperta językoznawcę – polegamy na jego wiedzy i autorytecie.
Pyta Pan nas też o typy błędów językowych. Cóż, można je dzielić rozmaicie, np. ze względu na przyczynę powstania: hiperpoprawność, kontaminacja, nieznajomość znaczenia wyrazu itp. Nauczyciele zwykle dzielą błędy ze względu na to, czego one dotyczą. Z tego punktu widzenia można wyodrębnić przede wszystkim błędy ortograficzne (i w szczególności interpunkcyjne), fleksyjne, składniowe, leksykalne (w szczególności frazeologiczne), semantyczne (np. wypowiedź wewnętrznie sprzeczna albo, przeciwnie, pleonastyczna, czyli „masło-maślana") i stylistyczne. Krótką a użyteczną lekturą na ten temat może być hasło „Błąd językowy” w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN, str. 1621-1623.
Mirosław Bańko
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego