o uczciwości w ogóle i uczciwości małżeńskiej

o uczciwości w ogóle i uczciwości małżeńskiej
14.12.2011
14.12.2011
Czy to prawda, że uczciwość małżeńska w tekście przysięgi małżeńskiej w rozumieniu twórców jej tekstu oznaczała raczej cześć, szacunek niż to, co słowo to znaczy obecnie?
Nie jestem w stanie odpowiedzieć wprost na tak postawione pytanie (tzn. „Czy to prawda…?’’). Mogę natomiast poinformować, że ten fragment współczesnego tekstu przysięgi: „i ślubuję ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską…’’ miał pierwotnie postać: „ślubuję ci miłość, wiarę, uczciwość i posłuszeństwo małżeńskie…’’. Oznacza to, że dawniej określenie małżeńskie odnosiło się do „posłuszeństwa”, a nie do samej „uczciwości”.
A co do rzeczownika uczciwość, to należy stwierdzić, że ten wyraz w rozwoju historycznym zmienia i zawęża nieco swoje znaczenie. W staropolszczyźnie bowiem uczciwość, czyli ‘bycie uczciwym’, to ‘rzetelność, sumienność, zgodność z zasadami prawa i moralności, niezdolność do oszustwa’; ale także ‘poważanie, cześć, uszanowanie, atencja; honor, godność, dobre imię’; por. dawne: słowo uczciwości, o znaczeniu takim jak dzisiejsze słowo honoru.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego