obłuda i cynizm
1.09.2014
1.09.2014
W poradzie obłuda i cynizm zauważył Pan, że „nie można być jednocześnie obłudnikiem i cynikiem, przynajmniej nie w tej samej sprawie”. Przeszukanie stron WWW pod kątem wyrażeń cyniczny i obłudny oraz obłudny i cyniczny pokazuje jednak, że obłuda i cynizm idą w parze dosyć często, przynajmniej w tekstach. Nawet w ISJP (s.v. obłudny) znalazł się przykład: „Była cyniczna i obłudna”, a w Wielkim SJP wśród typowych połączeń obłudy jest obłuda i cynizm. O czym to może świadczyć?Zainteresowało mnie to pytanie, więc wyszukałem poradę, o którą Pan pyta, i przytaczam ją tu w całości:
Wydaje mi się, że nadal (po trzech latach) mógłbym się pod nią podpisać, a wymienione przez Pana przykłady mogą świadczyć jedynie o tym, że pewne postawy towarzyszą sobie, nawet jeśli – logicznie rzecz biorąc – wzajemnie się wykluczają. Ktoś może na przykład w jednej chwili być obłudnikiem, a w drugiej cynikiem (por. zdanie „Była cyniczna i obłudna” w ISJP), możemy też cynizm kojarzyć z obłudą jako postawy dość bliskie (por. obłuda i cynizm w WSJP).
Obłudnik mówi co innego, niż myśli, cynik zaś otwarcie kwestionuje uznane wartości i autorytety. Rzeczywiście nie są to antonimy, ale bliskie są antonimom o tyle, że nie można być jednocześnie obłudnikiem i cynikiem, przynajmniej nie w tej samej sprawie.
Wydaje mi się, że nadal (po trzech latach) mógłbym się pod nią podpisać, a wymienione przez Pana przykłady mogą świadczyć jedynie o tym, że pewne postawy towarzyszą sobie, nawet jeśli – logicznie rzecz biorąc – wzajemnie się wykluczają. Ktoś może na przykład w jednej chwili być obłudnikiem, a w drugiej cynikiem (por. zdanie „Była cyniczna i obłudna” w ISJP), możemy też cynizm kojarzyć z obłudą jako postawy dość bliskie (por. obłuda i cynizm w WSJP).
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
