odmiana nazwisk

odmiana nazwisk

2.07.2020
24.01.2011

1. Jak należy odmieniać nazwiska Márai (pisarz węgierski) oraz Molyneux (projektant gier)?

2. Z jakich zasad dotyczących odmiany należy skorzystać, gdy dana osoba ma nazwisko pochodzące z innego języka niż jej ojczysty? Jeżeli Francuz ma węgierskie nazwisko, to odmieniamy je wg zasad mówiących o deklinacji nazwisk francuskich czy angielskich?

Ad 1. Odmianę można oprzeć na formie mówionej [maroj] lub pisanej. W pierwszym wypadku nazwisko odmienimy jak nasze Kulej, a więc DB. Máraia, C. Máraiowi, N. Máraiem, Ms. Máraiu, w drugim tak jak nasze Kowalski, tzn. DB. Máraiego, C. Máraiemu, NMs. Máraim.

Molyneux jest nazwiskiem Anglika, więc odmienimy je jak nasze Lis: DB. Molyneuxa, C. Molyneuxowi, N. Molyneuxem, Ms. Molyneuxie, problemem tu jest jedynie pisownia, bo można zamiast -x- pisać -ks-.

Ad 2. Jeśli wystąpi taki konflikt, można wybrać jeden z dwu możliwych wzorców odmiany. Gdyby był problem z decyzją, lepiej odmieniać i zapisywać nazwisko zgodnie z zasadami, które odpowiadają obecnej narodowości (i obecnemu językowi) danej osoby. Najbardziej znanym przykładem jest tu nazwisko Sarkozy (moja porada na ten temat jest w archiwum).

Przypominam, że zgodnie z zasadami naszej poradni jednorazowo można zadać tylko jedno pytanie.

Porada opublikowana: 24.01.2011

Jan Grzenia
  1. 2.07.2020
    Pragnę skorygować informację jak odmieniać nazwisko Márai. Otóż prawidłowa wymowa tego nazwiska to Marai z akcentem na pierwszą sylabę oraz z „i” na końcu. W żadnym razie nie ma tam na końcu „j”! Nazwisko Márai jest przymiotnikiem, pochodzi od nazwy rzeki Mára, dopływu Izy, która z kolei wpada do rzeki Maros, w rejonie Máramaros, w dzisiejszej Rumunii, niedaleko Ukrainy, dokąd to zawędrowała jedna z gałęzi rodziny pisarza. Wspomniana końcówka „i” oznacza, że od nazwy rzeki Mára utworzono przymiotnik Márai, którym określa się też przykładowo osobę pochodzącą z danych stron, czyli znad rzeki Mára.
    Warto przy okazji dodać, że pierwotnie był to jedynie pseudonim pisarza, przyjęty ze względu na stanowisko ojca, który nie życzył sobie, by syn publikował pod rodowym nazwiskiem. Podobnie brat Máraiego, Géza, słynny reżyser filmowy, znany jest jako Radványi. Oficjalnie pisarz przyjął nazwisko Márai dopiero w 1939 roku.
    Podsumowując, nazwisko Márai należy odmieniać jak przymiotnik: Máraiego w dopełniaczu, Máraiemu w celowniku, Máraim w narzędniku i miejscowniku.
    Sposób wymowy węgierskich nazwisk jest zależny od tradycji, nawet tak samo zapisane końcówki mogą mieć różną prawidłową wymowę, inne zaś, choć pisane odmiennie, należy wymawiać identycznie. Powstały specjalne poradniki, które rozstrzygają wątpliwości. Tym bardziej że pisownia (i wymowa) nazwisk rodowych może wskazywać również na konkretne, odrębne gałęzie rodu. Słowem, jest to skomplikowana tematyka i każdy, kto ma pojęcie o języku węgierskim, zdaje sobie z tego sprawę. Ale akurat w przypadku nazwiska Máraiego sprawa jest prosta – przymiotnik podlega odmianie przymiotnikowej.
    Wraz z panią Teresą Worowską, drugą tłumaczką dzieł Máraiego, od lat walczymy o prawidłową odmianę nazwiska Máraiego, edukujemy czytelników i krytyków literackich. Mam nadzieję, że teraz również w Państwa Poradni Językowej ukaże się właściwa porada.
    Łączę pozdrowienia

    Irena Makarewicz
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego