olbięcki czy olbięciński?

olbięcki czy olbięciński?
30.10.2009
30.10.2009
Chciałbym dowiedzieć się czegoś o tworzeniu przymiotników od nazw miejscowości. Czy obowiązują konkretne zasady, czy poprawna jest zawsze forma używana przez mieszkańców danej miejscowości? Mój dobry kolega pochodzący z Olbięcina (lubelskie) twierdzi, że kościół w Olbięcinie jest olbięcki, a nie olbięciński, jak w przypadku Szczecina, bo paprykarz jest szczeciński. Może się mylę i jednak kolega ma rację, ponieważ Olbięcin założony został przez braci Olbięckich?
Pozdrawiam
Rafał Samborski
Wypadek, gdy od nazwy miejscowości tworzymy więcej niż jeden przymiotnik, nie jest niczym osobliwym, znane są formy zabrskizabrzański, wadowskiwadowicki itp. Przyczyny występowania tych wariantów są różne, w przykładzie podanym przez Pana chodzi o przymiotnik używany lokalnie.
Przymiotniki takie bywają bardzo stare, mogły powstać, zanim jeszcze ukształtowała się właściwa nazwa miejscowości. Dobrym przykładem może być przymiotnik milanowski od Milanówek. Wprawdzie można by utworzyć formę milanówecki, która jest prawidłowa słowotwórczo, ale jej się nie używa. Rzecz w tym, że nazwa Milanówek ustaliła się dopiero pod koniec XIX wieku na podstawie pierwotnej formy Milanowo (lub może Milanów). Przymiotnik jednak pozostaje tradycyjny.
Przyrostek -in w formie Olbięcin wskazuje, że wcześniej musiała być nazwa osobowa Olbięta, od niej zaś powstał przymiotnik olbięcki. Jest on bez wątpienia bardzo stary. Współcześnie nie musimy o tym wiedzieć, a więc skoro istnieje nazwa Olbięcin, mamy prawo zgodnie z regułą utworzyć od niej przymiotnik olbięciński.
Problem w tym, że takich lokalnych zawiłości są tysiące. Jak ma w takim wypadku radzić sobie ktoś nie znający lokalnych zwyczajów? Powinien mieć prawo do użycia formy regularnej. Z tego wynika wniosek, że możemy używać dwóch przymiotników od nazwy tej miejscowości: olbięcki i olbięciński.
O podobnych problemach już nieraz pisaliśmy w naszej poradni, proszę przeszukać listę odpowiedzi [w kategorii „nazwy własne” – Red.].
Jan Grzenia
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego