pacierz

pacierz
29.08.2002
29.08.2002
Jaka jest eytymologia słowa pacierz? Dziękuję.
Krystian
Wyraz pacierz jest spolszczoną przed wiekami formą łacińskiego wyrazu pater – rozpoczynającego tzw. Modlitwę Pańską: Pater noster…, czyli Ojcze nasz…, fundament filozofii chrześcijańskiej. Polonizacja słowa łacińskiego polegała na zmiękczeniu t przez ć oraz przejściu r w rz. Tendencja do zmiękczania spółgłosek, tzw. palatalizacja, była w staropolszczyźnie bardzo silna.
Początkowo pacierzem nazywano tylko modlitwę Ojcze nasz, później – zbiór modlitw codziennych (który nie musiał nawet obejmować tej tytułowej modlitwy). W rozwoju historycznym polszczyzny przyswojony wyraz pacierz rozszerzał znaczenie. Oznaczał również różaniec – ziarenka, koraliki, tzw. paciorki, nanizane na nić, ułatwiające odliczanie odmawianych modlitw. Następnie na zasadzie podobieństwa do pacierza – różańca, uzyskał znaczenie medyczne ‘kręgosłup’, dziś już wychodzące z użycia, może jeszcze występuje rdzeń (stos) pacierzowy. Ze względu na pewien automatyzm towarzyszący odmawianiu modlitwy różańcowej nazwę pater noster przeniesiono na dawny typ windy, która poruszała się bez zatrzymywania, pozostawała w ciągłym ruchu.
Łączę serdeczne pozdrowienia
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego