panna cotta

panna cotta
23.06.2020
23.06.2020
Nazwa włoskiego deseru panna cotta znaczy dosłownie ‘śmietanka gotowana’. Słowniki ortograficzne podają, że powinno się to odmieniać panna cotty, panna cottę itd. Zastanawia mnie, dlaczego odmieniać ma się tylko jeden człon. I to przymiotnik, a rzeczownik (panna = śmietanka) pozostaje nieodmienny. Odmiana wygląda tak, jakby to był jeden wyraz pannacotta. W języku włoskim panna cotta oczywiście nie odmienia się przez przypadki, ale w języku polskim mamy możliwość odmiany obu wyrazów.
Każde zapożyczenie leksykalne z języka obcego ma na początku charakter cytatu. Następnie na gruncie polszczyzny dochodzi – na ogół – do adaptacji na czterech poziomach: grafematycznym, fonologicznym, morfologicznym (fleksyjnym i słowotwórczym) oraz semantycznym. Nas interesuje tu przede wszystkim podtyp adaptacji morfologicznej, jaką jest adaptacja fleksyjna. Adaptacja ta przebiegła w taki sposób, że rodzimi użytkownicy języka, którzy nie znali znaczenia i funkcji gramatycznej poszczególnych członów oryginalnej włoskiej frazy nominalnej panna cotta, zaczęli odmieniać człon drugi. Nie można się temu dziwić, gdyż tak się dzieje najczęściej, w szczególności w wypadku najliczniejszych zapożyczeń z języka angielskiego. Dlatego też taka forma odmiany została skodyfikowana w słownikach ortograficznych i innych.
Nie można wykluczyć, że wkrótce skodyfikowana zostanie forma zaadaptowana na poziomie grafematycznym (pisowniowym). Pisownia zostanie spolszczona, a dwa człony połączone w jedną konstrukcję panakota (podobnie stało się np. z anglojęzycznym zapożyczeniem cocktail bar, które najpierw przyjęło w polszczyźnie formę ortograficzną cocktail-bar, a następnie koktajlbar). O tym, że zapewne się tak stanie, dowodzi szybka kwerenda internetowa, podczas której znajdujemy następujące zapisy omawianej tu nazwy włoskiego deseru:
Panakota to popularny krem we Włoszech.
Smaczna panakota jest uzyskiwana tylko z produktów wysokiej jakości.
Jedliśmy makaron, smażone owoce morza i deser panakota.
Panakota jest jednym z najłatwiejszych deserów, ale ten przysmak można zniszczyć, jeśli nie wiesz i nie bierzesz pod uwagę niektórych punktów.
Powyższa pisownia jest co prawda niezgodna z obowiązującą normą ortograficzną, jednakże nie uznamy takich zapisów za rażący błąd, lecz za innowację uzasadnioną funkcjonalnie.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego