patrycjusze i patrycjat

patrycjusze i patrycjat

16.10.2006
16.10.2006

Czy patrycjat i patrycjusze to pojęcia pokrywające się, czy rozdzielne? W https://sjp.pwn.pl/ patrycjat opisany jest zarówno jako warstwa społeczna starożytna, jak i nowożytna. W https://encyklopedia.pwn.pl/ hasła te nie są jednak powiązane odsyłaczami, a ich definicje oddzielają w czasie te dwa terminy – przypisują patrycjuszy (patricii) do starożytności, a patrycjat do nowożytności.

Patrycjat nie jest słowem odnoszącym się tylko do nowożytności. Nie potwierdza tego ani słownik Doroszewskiego, który cytuje przykład użycia m.in. z Quo vadis, ani późniejsze teksty, np.: „Z kolei na pytanie, dlaczego dwór i patrycjat rzymski godziły się na podobną maskaradę, utarła się odpowiedź, iż Rzym drżał ze strachu przed okrutnym Kaligulą i upadlał się totalnie dla najbardziej idiotycznych zachcianek tyrana” (W. Łysiak, Wyspy zaczarowane). Por. też przykład użycia tego słowa w znaczeniu 'godność', innym więc, ale też związanym ze starożytnością: „(…) tak czcił Rzym nieobecnego Patrycjusza Imperium, co w swym dalekim księstwie słowiańskim tyle miał pracy z nasadzaniem świętej wiary, że nie mógł towarzyszyć Imperatorowi, który go patrycjatem obdarzył” (T. Parnicki, Srebrne orły).

Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego