pierwszeństwo

pierwszeństwo
24.07.2002
24.07.2002
Jaka jest różnica między frazami: pierwszeństwo przed kimś, przed czymś, a pierwszeństwo nad kimś, nad czymś? Wyjaśnienie słownikowe wydaje się dość enigmatyczne i – w moim odczuciu – nie ma zasadniczej różnicy, czy dam pierwszeństwo jednym nad innymi, czy też jednym przed innymi.
Pozdrawiam.
L.
Istotnie, nie ma tu różnicy innej niż statystyczna: pierwszeństwo przed kimś, czymś jest dziesięciokrotnie częstsze niż pierwszeństwo nad kimś, czymś. Oto dwa przykłady: „Przemysł ciężki ma pierwszeństwo przed przemysłem lekkim, tak brzmiała motywacja odmowy” (Mrożek), „(…) istnieje sprawa ważniejsza, taka, która ma niekwestionowane pierwszeństwo nad innymi” (Wprost).
Ze względu na swoją przewagę liczebną, ta pierwsza konstrukcja powinna mieć pierwszeństwo przed tą drugą. Można zresztą się wahać, czy konstrukcja pierwszeństwo nad nie jest wynikiem upodobnienia do konstrukcji prymat nad. Takie krzyżowanie różnych konstrukcji składniowych – fachowo zwane kontaminacją – jest źle widziane. Dlatego namawiamy Panią, aby konstrukcji z przyimkiem przed dawała Pani pierwszeństwo przed konstrukcją z przyimkiem nad.
Mirosław Bańko
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego