podobnież brak czegoś

podobnież brak czegoś
12.05.2008
12.05.2008
Czy słowa znowuż i podobnież są poprawne i (nawiązując do określenia brak) można powiedzieć: „objawów patologicznych brak’’ – co często pojawia się w lekarskich epikryzach? Dla mnie brak oznacza, że coś powinno być, a nie ma – np. brak kończyny, brak logiki, brak dobrego wychowania. Czy tak? Jednak ostatnio przekonywano mnie, że nie mam racji. Jeśli tak, to gdzie jest racja lub reguła?
Dzięki za wyjaśnienia B. Sz-M.
Ileż problemów w jednym liście!
Znowuż nie budzi żadnych wątpliwości. Podobnież zaś zniknęło ze słowników, ale nie wiem dlaczego, bo w języku polskim różnych regionów, głównie mówionym, ale bardzo często także w tekstach prasowych, słowo to występuje. Używa się go w znaczeniach:
1) ‘podobnie; tak jak’, np. „Tak na przykład Petersburg jest Wenecją Północy. Piękne, zwiewne porównanie, elegancja i kultura wysoka. Podobnież Kopenhaga, Amsterdam i Sztokholm są Wenecjami Północy’’ (Michał Olszewski);
2) ‘podobno, jakoby’, np. „Teraz jak jadę do Katowic, to moi koledzy wyczuwają u mnie inny akcent, czasami podobnież już śledzikuję, choć potrafię nadal mówić i rozumiem śląski’’ (prof. Jerzy Pałka), oba cytaty z Gazety Wyborczej.
W tym znaczeniu za niepoprawne (bo pospolite?) uznane zostało przez Słownik poprawnej polszczyzny z 1973 r. Powtórzył to za nim Słownik wyrazów kłopotliwych, a powołując się na ten ostatni, jako niepoprawne opisuje je Wielki słownik poprawnej polszczyzny.
Użytego wyżej słowa śledzikować ‘mówić z intonacją charakterystyczną dla białostoczan’ nie ma w słownikach ogólnych języka polskiego. Niektórzy powiedzą, że słowa tego „brak w słownikach’’. ISJP PWN opisuje predykatyw brak tak oto: „Jeśli komuś brak czegoś, to mu tego brakuje’’. W cytacie „w szpitalach brak pielęgniarek’’ nie stwierdzamy jednak silnej obecności osoby, której brakuje pielęgniarek (mnie, nam, zarządowi?), nie przekształcimy też tego zdania w „szpitalom brak pielęgniarek’’. Brak, brakuje, jest za mało. W orzeczeniach typu „brak śladów pobicia’’ można się dopatrzyć poszukiwania tychże śladów, spodziewania się ich, prawdopodobieństwa ich wystąpienia. W takiej sytuacji nie ma być może wydaje się zbyt kategoryczne, a może też zbyt potoczne.
Dla rozwiania wątpliwości potrzebne są studia semantyczne, składniowe i dobry, nie wykazujący braków, opis w słownikach.
Artur Czesak, IJP PAN, Kraków
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego