problem z iściem

problem z iściem
13.01.2013
13.01.2013
Z czego wynika problem z formą iście utworzoną od czasownika iść? Argumenty za:
– odnotowana przez Doroszewskiego;
– w tejże postaci „oczywista” w przypadkach z przedrostkami (przyjście, wejście, dojście itd.; zmiana i w j jak dla idęprzyjdę, wejdę);
– jest i potrzebna, i używana (fraza iścia do daje w Google 6880 trafień).
A jakie argumenty decydują o niechęci słownikarzy do tej formy?
Zajrzałem do Narodowego Korpusu Języka Polskiego w poszukiwaniu iścia. Znalazłem tylko trzy poświadczenia u Białoszewskiego, w tym dwa z jednego utworu, wszystkie z formą dopełniacza. Być może dalsze przykłady są w liczącym ponad tysiąc elementów wykazie ze słowem iście, ale on obejmuje przede wszystkim inne iście, o znaczeniu 'istotnie', więc długo by trzeba szukać formy pochodnej od iść, i to bez gwarancji powodzenia. Owszem, słownik Doroszewskiego zawiera trzy przykłady, ale wszystkie dość stare, najstarszy z Mickiewicza. W sumie więc silnych argumentów za iściem w uzusie nie widzę. Sama zaś analogia do form typu wyjście to za mało. Dobrze, że udało się Panu zidentyfikować iście w internecie, słyszy się przecież, że czego nie ma w internecie, tego nie ma w ogóle.
Spośród wymienionych w pytaniu argumentów najbardziej zastanowił mnie ostatni: iście jest potrzebne. Sprawdziłem wystąpienia na stronach WWW i muszę powiedzieć, że nie znalazłem żadnego, w którym iście – użyte niecytatowo – nie dałoby się zastąpić innym słowem. Nie trzeba się nawet specjalnie starać, np. zamiast „W jaki sposób można do niego dotrzeć, poza iściem pieszo?” można powiedzieć: „W jaki sposób można do niego dotrzeć, jeśli nie pieszo?”, zamiast „Co zrobić, żeby zmobilizować się do szybszego iścia spać?” – „Co zrobić, żeby zmobilizować się do szybszego pójścia (albo: chodzenia) spać?”, a zamiast „Czy boicie się iścia do szkoły” – „Czy boicie się iść do szkoły?”.
Niewątpliwie słuszna jest Pana obserwacja, że słownikarze nie lubią iścia i moja odpowiedź ją tylko potwierdza. Proponuję założyć iściu stronę na Facebooku i w ten sposób sprawdzić, ilu ma sympatyków.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego